Samochód bez prawa jazdy – jakie auto bez prawka można prowadzić w 2024 r.?

Rower nie jest jedynym środkiem lokomocji dla osób, które nie posiadają prawa jazdy. W treści niektórych ogłoszeń zamieszczanych na portalach ogłoszeniowych można przeczytać „samochód bez prawa jazdy”. Niestety, to nieprecyzyjne określenie, ponieważ tylko dowód osobisty nie wystarczy, aby prowadzić takie auto. Jednocześnie jednak, nie jest do tego potrzebne prawo jazdy najpopularniejszej kategorii – czyli B.

Co to jest samochód bez prawa jazdy?

Samochód bez prawa jazdy to mikrosamochód (mini samochód), czyli pojazd, do którego prowadzenia nie jest wymagane prawo jazdy kategorii B. Samochodu bez prawa jazdy nie można jednak prowadzić wyłącznie na podstawie dowodu osobistego. Aby móc kierować takim autem, będziesz musiał spełnić określone warunki. O zasadach korzystania z samochodu bez prawa jazdy piszemy niżej.

Jak wygląda samochód bez prawa jazdy?

Wizualnie przypomina on samochód osobowy. Z kolei parametry techniczne auta bez prawa jazdy zależą od jego rodzaju. Z ustawy o kierujących pojazdami wynika, że prawo jazdy kategorii B nie jest potrzebne, aby kierować m.in.:

• Czterokołowcem lekkim. To pojazd, którego masa własna nie przekracza 350 kg, a konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h (wg. ustawy Prawo o ruchu drogowym).
• Czterokołowcem. To pojazd mechaniczny przystosowany do przewozu osób lub ładunku. Charakterystyczne są dla niego masa własna do 400 kg w przypadku przewozu osób i 550 kg w przypadku przewozu rzeczy.

Jak się upewnić, że samochód zalicza się do czterokołowców?

Wystarczy, że zwrócisz uwagę na homologację. Unijna homologacja dla czterokołowców lekkich to L6e, a dla czterokołowców ciężkich L7e.

Jakie uprawnienia są potrzebne w 2024 r., aby jeździć samochodem bez prawa jazdy?

Gdy już wiesz, co to jest samochód bez prawa jazdy, pozostaje jeszcze kwestia wymogów, jakie musisz spełnić, aby usiąść za jego kierownicą. Mimo że nie będziesz potrzebował prawa jazdy kategorii B, to nie obejdzie się bez zdobycia innych uprawnień:

• Do kierowania czterokołowcem lekkim (a także motorowerem) uprawniają następujące kategorie prawa jazdy: AM, A1, A2, A, B1 i wyższe.

Kurs na prawo jazdy najniższej kategorii, czyli AM obejmuje 10 godzin teorii i 10 godzin nauki praktycznej. Możesz również zaliczyć wyłącznie część praktyczną, ale pod warunkiem wcześniejszego zdania egzaminu państwowego teoretycznego.

• Do kierowania czterokołowcem ciężkim trzeba posiadać prawo jazdy kategorii B1 lub wyższej. Do egzaminu mogą przystąpić osoby, które odbyły kurs obejmujący 30-godzinne szkolenie teoretyczne (jedna godzina to 45 minut lekcyjnych) i 30-godzinne szkolenie praktyczne (po 60 min).

Dopiero gdy zdobędziesz prawo jazdy jednej z wyżej wymienionych kategorii, będziesz mógł kierować czterokołowcem.

Jeżeli niedługo odbierasz prawo jazdy? Pamiętaj, że od 5 grudnia 2020 r. tego dokumentu nie trzeba już okazywać podczas kontroli drogowej – podczas kontroli funkcjonariusze policji potwierdzą Twoje uprawnienia dzięki dostępowi do systemu CEPiK.

Kto może prowadzić samochód bez prawa jazdy?

Zasady dotyczące prowadzenia samochodu bez prawa jazdy kategorii B wynikają ze wspomnianej już ustawy o kierujących pojazdami. Jeżeli chcesz prowadzić czterokołowiec, to nie musisz być osobą pełnoletnią – za kierownicą takiego pojazdu może usiąść nawet nastolatek.

Aby kierować pojazdem mechanicznym bez prawa jazdy, musisz mieć:

• 14 lat – jeżeli samochód należy do grupy czterokołowców lekkich (potrzebujesz uprawnień kat. AM),
• 16 lat – gdy auto to czterokołowiec (zapisz się na kurs prawa jazdy B1).

Obowiązujące przepisy dopuszczają możliwość, że rozpoczniesz kurs i zdasz egzamin państwowy jeszcze przed ukończeniem 14. czy 16. roku życia. Warunkiem jest jednak, aby nie odbyło się to wcześniej niż 3 miesiące przed osiągnięciem wymaganego wieku.

Gdzie można prowadzić samochód bez prawa jazdy?

Na pozór, mikrosamochody mogą wydawać się mniej solidne i bezpieczne niż zwykłe samochody osobowe. Tymczasem na ich producentów nakłada się liczne obowiązki.

Unijne przepisy precyzują wymagania techniczne w zakresie homologacji, jakie muszą spełniać samochody bez prawa jazdy. Producenci są zobowiązani projektować i produkować oferowane pojazdy w sposób minimalizujący ich wpływ na środowisko oraz zapewniający bezpieczeństwo użytkownikom. W rezultacie samochody bez prawa jazdy są dostosowane do korzystania z nich na drogach publicznych. Najlepiej sprawdzają się przy tym w miastach.

Mimo że samochody bez prawa jazdy to w wielu przypadkach dobra alternatywa dla standardowych samochodów osobowych, to nie można zapominać o ich ograniczeniach. Do najważniejszych wad czterokołowców należą:

• Brak możliwości poruszania się czterokołowcem po autostradach i drogach ekspresowych. Zakaz wynika z art. 2 ust. 3 i 4 ustawy Prawo drogowe.
• Ograniczenie prędkości do 40 km/h, jeżeli pasażerem czterokołowca jest dziecko w wieku do 7 lat – art. 20 ust. 6 pkt 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym.

Jeżeli czterokołowiec nie został wyposażony w pasy bezpieczeństwa, zarówno Ty, jak i pasażer będziecie musieli założyć kaski. Wymóg ten dotyczy także sytuacji, gdy nadwozie pojazdu jest otwarte.

Jak ubezpieczyć i zarejestrować samochód bez prawa jazdy?

Zarówno czterokołowiec lekki, jak i ciężki, bezwzględnie muszą być ubezpieczone. Jeżeli zdecydujesz się na pojazd z homologacją L6e lub L7e, musisz wykupić dla niego co najmniej ubezpieczenie OC, chociaż możesz też skorzystać z palety ubezpieczeń dodatkowych – np. AC czy NNW.

Ile kosztuje ubezpieczenie samochodu OC dla mikrosamochodu?

Na cenę polisy składa się wiele czynników, w tym wiek i doświadczenie kierowcy. 

Wypowiedź eksperta

Młodzi i niedoświadczeni kierowcy nie mogą liczyć na przychylność firm ubezpieczeniowych – dla nich cena za ubezpieczenie samochodu jest nawet o kilkadziesiąt złotych wyższa niż dla kierowcy z dłuższym stażem. Właśnie dlatego warto znać skuteczne sposoby, które pozwolą obniżyć cenę składki OC. To np. zarejestrowanie samochodu na doświadczonego kierowcę – choćby rodzica, który posiada zniżki.

Natalia Tokarczyk-Jarocka, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Z danych technicznych pojazdu, podczas obliczania składki ubezpieczyciele biorą pod uwagę m.in. wiek auta, przebieg oraz pojemność silnika - im mniejsza, tym większa szansa na tanie OC. Pod tym względem mini auta bez prawa jazdy mają sporą przewagę nad większymi, klasycznymi modelami.

OC na microsamochód kosztuje średnio kilkaset złotych na rok. Tańsze polisy kupują zazwyczaj osoby w średnim wieku, które posiadają uprawnienia do prowadzenia takiego pojazdu od dłuższego czasu. Nieco więcej na obowiązkowe ubezpieczenie czterokołowca lekkiego muszą przeznaczyć młodzi kierowcy. 

Ile kosztuje brak OC w 2024 r.?

Opłaty karne za brak OC mikrosamochodu są niższe niż w przypadku samochodów osobowych. W I półroczu 2024 r. pozostawanie czterokołowca bez obowiązkowej polisy do 3 dni oznacza karę w wysokości 280 zł, a powyżej 14 dni już 1410 zł.

Podobnie jak w przypadku standardowych samochodów osobowych, mikrosamochód także musi zostać zarejestrowany. Formalności są identyczne jak w przypadku wszystkich pozostałych pojazdów – w wydziale komunikacji trzeba złożyć wniosek i wnieść opłatę. Dopiero wówczas można legalnie użytkować auto.

Czy opłaca się kupić samochód bez prawa jazdy?

To pytanie, na które odpowiedź musisz znaleźć samodzielnie. Samochód bez prawa jazdy często jest traktowany jako rozwiązanie na chwilę, czyli do momentu zdobycia prawa jazdy kategorii B. Jednak czterokołowce mają swoje zalety. Należy do nich zaliczyć:

• Niskie spalanie. Przykładowo Aixam Coupe GTI pali 3 l na 100 km. Przekłada się to korzystnie na koszt eksploatacji pojazdu.
• Szeroki wybór. Na rynku działa kilku producentów samochodów bez prawa jazdy. Jeżeli celujesz w pojazd używany, to na portalach ogłoszeniowych również znajdziesz wiele egzemplarzy.
• Zwrotność. Zawracanie na drodze jednopasmowej czy parkowanie nawet na wąskich miejscach parkingowych nie jest wyzwaniem dla tej grupy samochodów.

Alternatywą dla mikrosamochodów są samochody z segmentu A, czyli małe auta miejskie. Aby jednak zasiąść za kierownicą takiego pojazdu, nie wystarczą już uprawnienia kategorii B1 – w tym przypadku konieczne jest prawo jazdy kat. B.