Dom ekologiczny - czym jest i ile kosztuje?

W ostatnim czasie świadomość ochrony środowiska urosła do rangi priorytetu. Także na rynku nieruchomości widoczne są trendy proekologiczne. I choć domu ekologiczne nadal stanowią mniejszość w porównaniu do tradycyjnych konstrukcji, to zyskują coraz większą popularność wśród lokatorów. 

Co oznacza dom ekologiczny?

W ogólnym założeniu, dom ekologiczny ma być maksymalnie przyjazny środowisku, na co składają się: właściwy projekt, proces budowy, pochodzenie i dobór materiałów oraz odpowiednia technologia. 

Kluczowa jest tutaj energooszczędność, którą uzyskuje się, z jednej strony dzięki dobrej izolacji, z drugiej dzięki zużywaniu minimalnej ilości energii czy produkcji własnej na bazie promieni słonecznych. 

Ekologiczny dom powinien być:

• zbudowany z surowców odnawialnych i pozyskiwanych lokalnie;
• z krótkim okresem budowy;
• z odpowiednim rozmieszczeniem pomieszczeń względem słońca – maksymalne wykorzystanie naturalnego oświetlenia;
• dobrze izolowany – niewielkie straty ciepła;
• ogrzewany surowcami odnawialnymi (drewno, biomasa, pellet, ekogroszek);
• wyposażony w energooszczędne urządzenia, m. in. AGD;
• z dodatkowym obiegiem wody – wykorzystanie deszczułki;
• z własną ekologiczną oczyszczalnią ścieków;
• produkujący zieloną energię (panele słoneczne lub fotowoltaiczne);
• wykończony naturalnymi materiałami (drewno, kamień, cegła, tynk naturalny);
• ekologicznie użytkowany (recykling odpadów, oszczędzanie energii, itd.);
• z właściwie zagospodarowanym otoczeniem i lokalizacją nie ingerującą zanadto w środowisko naturalne.

Czym różni się dom ekologiczny od tradycyjnego? 

Tradycyjnemu domowi można nadać kilka cech domu ekologicznego, np. wyposażyć go w odpowiedni system grzewczy czy zamontować na dachu panele fotowoltaiczne. Nigdy nie będzie on jednak w pełni przyjazny środowisku, ponieważ już same użyte materiały do budowy ekologiczne nie były. 

Domy ekologiczne buduje się z drewna czy glinianych pustaków, a dachy pokrywa łupkami, trzciną czy blachą miedzianą. Powszechnie stosowane materiały to raczej cegła, beton czy klasyczna dachówka. Różnice widoczne są również w sposobie wykończenia i ocieplania. 

Budowa tradycyjnego domu trwa około roku, podczas gdy drewniane konstrukcje powstają czasami nawet w kilka miesięcy. Klasyczne domy rzadko kiedy posiadają dodatkowy obieg wody czy własną oczyszczalnię ścieków. 

Ekologiczne budynki projektuje się w taki sposób, żeby maksymalnie wykorzystywały energię słoneczną – sypialnia, pokoje i kuchnia od wschodu, salon i jadalnia od południa, taras od zachodu, pomieszczenia gospodarcze od północy. W tradycyjnym budownictwie raczej nie zwraca się na to uwagi. Różnice widoczne są praktycznie w każdym z możliwych aspektów.

Tabela 1. Na podstawie mgprojekt.com.pl.

Przykładowe konstrukcje domów ekologicznych

Istnieje przynajmniej kilka technologii budowy domów przyjaznych środowisku. We wszystkich przypadkach kluczowy jest właściwy dobór materiałów. Optymalnym rozwiązaniem jest pozyskanie ich w najbliższej okolicy, a nie sprowadzanie z drugiego końca świata. Istotny jest również stopień ich przetworzenia i ilość energii, która jest do tego potrzebna. Materiały, których korzystamy powinny być jednocześnie trwałe i biodegradowalne.

1. Dom z bali – przy jego budowie korzysta się z drewnianych litych bali o średnicy 10-35 cm, czyli materiałów przetworzonych w niewielkim stopniu. Problematyczne może okazać się ocieplenie takiego budynku, można do tego wykorzystać np. slikaty, beton komórkowy czy glinę.

2. Dom szkieletowy – w tym przypadku również kluczową kwestią są materiały wykorzystywane do ocieplenia, które stanowią około 50% całego budulca. Można do tego celu zastosować np. włókna celulozowe, które powstają w wyniku przemiału makulatury, włókna drzewne czy włókna konopne.

3. Dom z gliny i ze słomy – to jedna najbardziej ekologicznych technologii budowy domów, która z jednej strony ma długą tradycję, z drugiej zaś bywa traktowana z pewną dozą pogardy (przysłowiowe lepianki). Glinę można pozyskać bezpośrednio z miejsca budowy, a słomę nabyć od lokalnych rolników. Bloczki gliniane, cegły z suszonej gliny czy bloczki słomiano-gliniane dostępne są również w regularnej sprzedaży. Takie budynki najczęściej powstają na bazie drewnianego szkieletu, który wypełnia się glinianymi i słomianymi blokami.

Jaki dach w domu ekologicznym?

Wśród najpopularniejszych ekologicznych pokryć dachowych trzeba wymienić strzechę trzcinową, gonty i wióry drewniane. Opcjonalnie można również zastosować blachę miedzianą lub naturalny łupek. Ciekawym rozwiązaniem mogą okazać się również dachówki cementowe, które spośród wszystkich pokryć przemysłowych są w produkcji najmniej energochłonne.     

Spore wrażenie może robić tzw. zielony dach, na którym rosną niewysokie rośliny. Najlepiej sprawdza to na powierzchniach płaskich, ale jest też możliwe do zrealizowania na skosach.

Ekologia jest bardzo ważna, ale, szczególnie w przypadku pokryć dachowych, trzeba brać pod uwagę również względy bezpieczeństwa. Konstrukcja dachu jest szczególnie narażona na działanie ognia i trzeba zwrócić baczną uwagę na zastosowanie technologii minimalizujących ryzyko powstania pożaru. 

Dach jest miejscem, gdzie bardzo często montuje się panele fotowoltaiczne i warto mieć to na uwadze już w fazie projektowania budynku.

Jakie instalacje w domu ekologicznym?

Ekologiczny budynek nie powinien być ogrzewany paliwami kopalnymi. Naturalną alternatywą dla tych źródeł ciepła jest drewno lub biomasa (pellet, słoma, zboże, pestki, łupiny), której spalanie ogranicza emisję dwutlenku węgla do atmosfery. Podobnie jak w przypadku materiałów do budowy domu, tutaj również warto postawić na lokalne źródła zaopatrzenia.

Energię najlepiej czerpać ze słońca, w czym sprawdzają się, coraz popularniejsze w naszym kraju, instalacje fotowoltaiczne. Co ważne, na montaż takich urządzeń można uzyskać dofinansowanie, co zmniejszy koszty budowy domu.

Instalację wodną można wyposażyć w drugi obieg, żeby wykorzystać deszczułkę. Z pewnością, przydadzą nam się również takie urządzenia, jak pompa ciepła czy rekurator, dzięki któremu będziemy mogli odzyskiwać energię z powietrza wentylacyjnego. Zamiast komunalnego odprowadzania ścieków czy wkopania w ogródku szamba, możemy zainwestować we własną ekologiczną oczyszczalnie ścieków. Możliwości jest naprawdę sporo.

Do ekologicznego domu powinniśmy również zakupić energooszczędnie urządzenia AGD czy RTV. Pamiętajmy także, że sprzętów domowych nie powinno się zostawiać na tzw. czuwaniu, ponieważ daje to istotne i zupełnie niepotrzebne straty energii. 

Ile kosztuje dom ekologiczny?

Koszty budowy ekologicznego domu mogą być bardzo różne, a wpływ na nie ma szereg czynników, takich jak: metraż, projekt, zastosowane technologie, miejsce budowy, materiały czy wykonawca. Musimy wziąć też pod uwagę fakt, że w Polsce niewiele jest przedsiębiorstw specjalizujących się w budowie domów z bali czy o konstrukcji szkieletowej, o glinianych budynkach nawet nie wspominając. Przy takich inwestycjach również wykończenia najlepiej pozostawić fachowcom, co ogranicza możliwości zaoszczędzenia na robociźnie i samodzielne wykonanie przynajmniej części prac. Z drugiej jednak strony, na ekologiczne rozwiązania, np. na fotowoltaikę, można uzyskać dofinansowania i to całkiem spore. 

Dla domu szkieletowego średni koszt budowy 1 mkw. wynosi około 2500 zł. W przypadku domu z bali kwota oscyluje wokół 2000 zł. Zdecydowanie tańszym materiałem jest glina. Za 1 mkw. takiego budynku zapłacimy około 850 zł – wynika z kalkulacji portalu mgprojekt.com.pl.

Strzecha trzcinowa, czyli jeden z najbardziej ekologicznych wariantów dla poszycia dachowego, jest dość droga – szacuje się, że za 1 mkw. powierzchni dachu trzeba zapłacić 200-250 zł. Z naturalnym łupkiem i blachą miedzianą sytuacja jest podobna. Mniej zapłacimy natomiast za gont drewniany – 100-150 zł za 1 mkw., jak podaje mgprojekt.com.pl.

Czy można ubezpieczyć dom ekologiczny?

Ekologiczny dom można ubezpieczyć, ale nie we wszystkich towarzystwach i często za wyższą składkę niż w przypadku domu murowanego. O cenie polisy mieszkaniowej decyduje tu głównie rodzaj konstrukcji. Budulec typu drewno, słoma czy trzcina, mimo „ekologiczności”, jest traktowany przez ubezpieczycieli jako bardziej podatny na ryzyka typu pożar i zdarzenia pokrewne. 

Co więc powinna zrobić osoba, która chce ubezpieczyć ekologiczny dom? Z pewnością, warto zadbać o dodatkowe zabezpieczenie konstrukcji przed ogniem. Współcześnie jest na to wiele sposobów, np. specjalne impregnaty, betonowe wylewki stropodachu czy podwójnie izolowane instalacje elektryczne. Ubezpieczyciele tylko w skrajnych przypadkach odmawiają ubezpieczenia drewnianych domów, a stopień palności konstrukcji mogą ocenić indywidualnie. Na pewno warto wykupić polisę mieszkaniową dla ekologicznego domu, nawet jeśli miałaby być droższa od polisy dla tradycyjnego budynku mieszkalnego.

Ile kosztuje ubezpieczenie ekologicznego domu?

Obliczyliśmy, ile trzeba zapłacić za ubezpieczenie drewnianego domu o powierzchni 120 mkw. i wartości rynkowej 400 000 zł. Przyjęliśmy wariant podstawowy polisy, który obejmuje ochronę murów i elementów stałych przed zdarzeniami losowymi. 

Wykonaliśmy dwie kalkulacje: w pierwszej założyliśmy, że konstrukcja budynku jest palna, a w drugiej niepalna (poszycie dachowe w obu przypadkach ustawiliśmy jako niepalne), żeby w ten sposób sprawdzić, jaka jest różnica w cenie.

Dla budynku z konstrukcją palną Link4 oferuje polisę za 226 zł, a Inter Polska za 417 zł. Dla wariantu z konstrukcją niepalną ceny są wyższe odpowiednio o 71 i 165 zł. Wszystkie kwoty odnoszą się do roku ochrony ubezpieczeniowej.

Za polisę dla domu z konstrukcją palną możemy zapłacić nawet o 100% wyższą składkę, co wynika z większego ryzyka ubezpieczeniowego. Nie każdy budynek bazujący na naturalnych materiałach musi być jednak uznany za podatny na ogień. Nawet, jeśli przyjdzie nam zapłacić więcej za polisę, to i tak warto rozważyć jej zakup. Wydanie kilkudziesięciu czy nawet kilkuset złotych więcej w skali roku pozwoli nam zabezpieczyć finansowo mienie na okoliczność pożaru i innych nieszczęśliwych wypadków 

– wyjaśnia Michał Ratajczak, ekspert Rankomat.

Źródło: rankomat.pl (stan na: 22.06.2021 r.).