Mieszkanie socjalne - jak dostać, gdzie złożyć wniosek?

Na wstępie wyjaśnijmy sobie, że mieszkanie socjalne to nie mieszkanie komunalne. Nie jest ono też TBS-em ani lokalem zakładowym lub lokatorskim. Jakie są więc różnice między tymi lokalami? Śpieszymy w wyjaśnieniem.
 
Otóż mieszkanie komunalne charakteryzuje się wyższym standardem od socjalnego, co wiążę się również z wyższym czynszem. W określonych sytuacjach lokator może też wykupić mieszkanie komunalne – mieszkanie socjalne nigdy nie jest wystawiane na sprzedaż. TBS, czyli właściwie Towarzystwo Budownictwa Społecznego, to z kolei lokale dedykowane osobom o stałych, ale niezbyt wysokich dochodach. Upraszczając, jeśli zarabiasz za dużo, żeby uzyskać mieszkanie socjalne lub komunalne, ale za mało, żeby wynająć lokal po cenie rynkowej, masz realną szansę na uzyskanie TBS-u.
 
Dodajmy, że istnieją również mieszkania zakładowe lub lokatorskie i że są to nieruchomości wynajmowane przez pracodawców lub spółdzielnie mieszkaniowe, na zasadach ustalanych indywidualnie przez danego wynajmującego.
 
Wiesz już, czym lokal socjalny nie jest. Pora więc w szczegółach wyjaśnić, jak wygląda mieszkanie socjalne, na czym polega jego specyfika i jak można je uzyskać.

PORÓWNAJ CENY

PRZECZYTAJ RÓWNIEŻ: Kontrola abonamentu RTV 2024 - czy zapłacisz karę?

Co musisz wiedzieć o mieszkaniu socjalnym? 

Z definicji, mieszkanie socjalne jest lokalem przeznaczonym osobom bezdomnym, ubogim (nie będącym w stanie samodzielnie utrzymać mieszkania) lub schorowanym, który samorząd (gmina lub miasto) udostępnia na podstawie umowy najmu mieszkania socjalnego.
 
Z reguły mieszkania socjalne mają niewielki metraż, np. 32 mkw. Według przepisów, w przypadku gospodarstwa jednoosobowego, powierzchnia pokoi w mieszkaniu socjalnym musi mieć minimum 10 mkw. Jeśli gospodarstwo tworzą co najmniej dwie osoby, na każdą z nich musi przypadać co najmniej 5 mkw. pokoju. Mieszkania socjalne znajdują się najczęściej w starym budownictwie, czyli w kamienicach i blokach, mają niski standard i niekiedy posiadają dzieloną kuchnię bądź łazienkę.
 
Jak już wspomnieliśmy, mieszkania socjalne przyznawane są przez samorządy, czyli urzędy gminy lub urzędy miasta i właśnie tam składa się wnioski o uzyskanie do nich dostępu. Głównym kryterium jest tutaj dochód kandydata, a konkretny prób dochodowy ustalany jest indywidualnie przez każdy urząd – najczęściej jest to określony procent od najniższej możliwej emerytury.   
 

Tabela 1. Źródło: strefabiznesu.pl (stan na: 22.01.2024 r.).

PORÓWNAJ CENY

Pamiętaj, że lokatorzy mieszkań socjalnych zobowiązani są do opłacania czynszu, a także mediów. Stawki czynszowe, w porównaniu do cen rynkowych, są jednak bardzo niskie, ponieważ wynoszą najczęściej od 2,50 zł do 3,50 zł za każdy mkw. powierzchni. Oznacza to, że dla mieszkania socjalnego o powierzchni 30 mkw. czynsz w skali miesiąca może wynieść nawet mniej niż 100 zł. Oczywiście, opłaty są zróżnicowane ze względu na lokalizację, czyli przyporządkowanie lokalu do danej jednostki samorządowej. Niemniej jednak koszty wynajmu mieszkań socjalnych zdecydowanie odbiegają od standardów rynkowych. 

Sprawdź, jak dostać mieszkanie socjalne 

Prawo do otrzymania mieszkania socjalnego ma zarówno osoba samotna, jak i rodzina. Takie wsparcie często przyznawane jest ludziom, którzy utracili swoje dotychczasowe miejsce zamieszkania w skutek zadłużenia. Większe szanse na omawiany rodzaj wsparcia masz również wtedy, kiedy przynależysz do jednej z następujących grup:

• osoby małoletnie,
• osoby niepełnosprawne,
• kobiety w ciąży,
• osoby bezdomne,
• ofiary przemocy,
• osoby represjonowane,
• osoby zamieszkujące budynki przeznaczone do rozbiórki lub budynki niemieszkalne,
• osoby spełniające indywidualne kryteria wyznaczone przez dany samorząd.

Jako że samorządy, w dużej mierze, mogą samodzielnie ustalać kryteria przyznawania lokali socjalnych, warto rozpatrzyć to zagadnienie na konkretnym przykładzie. Przyjrzeliśmy się bliżej aktualnej sytuacji w Krakowie, formalnie w Gminie Miejskiej Kraków.
 
Wnioski o lokal socjalny można tam składać co roku w terminie od 1 stycznia do 30 kwietnia. O mieszkania socjalne mogą się ubiegać mieszkańcy omawianej gminy, którzy nie posiadają praw do innego lokalu i nie chodzi tutaj tylko o własność czy współwłasność, ale również umowę najmu na standardowych rynkowych warunkach.
 
W Gminie Miejskiej Kraków lokale socjalne w pierwszej kolejności przysługują:
 

• osobom posiadającym znaczny stopień niepełnosprawności lub całkowitą niezdolność do pracy lub samodzielnej egzystencji;
• ofiarom przemocy domowej (wymagane potwierdzenie prawomocnym orzeczeniem sądu);
• osobom represjonowanym (wymagane stosowne potwierdzenie, np. zaświadczenie Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych);
• osobom zamieszkującym z zamiarem stałego pobytu lokale o nadmiernym zaludnieniu, o ile lokale te znajdują się na terenie gminy;
• wychowankom placówek opiekuńczo-wychowawczych znajdujących na obszarze gminy;
• osobom zamieszkującym lokale, które nie są przeznaczone do celów mieszkalnych;
• osobom przebywającym w ośrodku interwencji kryzysowej, schronisku dla bezdomnych lub ofiar przemocy, mieszkaniu chronionym lub innej placówce świadczącej pomoc w czasowym zapewnieniu schronienia na okres co najmniej pół roku.

 
Do tego dochodzi jeszcze kryterium dochodowe, które jest obliczane w oparciu o najniższą możliwą emeryturę. Obecnie, czyli w styczniu 2024 roku, taka emerytura wynosi 1588,44 zł. brutto. Dodajmy, że samorząd bierze pod uwagę dochody z ostatnich trzech miesięcy.
 
Dla jednoosobowych gospodarstw domowych próg dochodu w tej konkretnej jednostce terytorialnej wynosi aktualnie 2 859,19 zł (180% minimalnej emerytury), dla dwuosobowych gospodarstw 2 462,08 zł na osobę (155% najniższej emerytury), a dla wieloosobowych 2 064,97 zł na osobę (130% najniższej emerytury).
 

Tabela 2. Źródło: bip.krakow.pl (stan na: 22.01.2024 r.).

Jakie dokumenty do uzyskania lokalu socjalnego? 

Przede wszystkim, musisz złożyć specjalny wniosek o mieszkanie socjalne. Takie dokumenty publikowane są na stronach internetowych urzędów gminy i urzędów miasta oraz, oczywiście, można je pobrać udając się osobiście do tych placówek. Wniosek o mieszkanie socjalne powinien zawierać dane osobowe wnioskodawcy, czyli m. in. imię nazwisko, adres dotychczasowego mieszkania i pozostałe dane kontaktowe, PESEL oraz numer i serię dowodu osobistego. Musisz tam również zawrzeć dane pozostałych członków gospodarstwa domowego czy deklaracje dotyczące dochodów.
 
Podanie o mieszkanie socjalne powinno być też uzupełnione odpowiednimi załącznikami potwierdzającymi zawarte w nim informacje. Chodzi tutaj m. in. o deklarację o wysokości dochodów, oświadczenie o stanie majątkowym czy zaświadczenie o ostatnim miejscu zameldowania. Wymagana dokumentacja zależna jest, z jednej strony, od wymagań danego urzędu, z drugiej zaś od indywidualnej sytuacji wnioskującego, np. osoby z niepełnosprawnościami powinny poświadczyć swój stan zdrowia odpowiednimi dokumentami.
 
Załączamy wniosek o mieszkanie socjalne, który można bezpłatnie pobrać, wydrukować i wykorzystać podczas ubiegania się o omawiany lokal. 

Jak długo będziesz czekał na lokal socjalny? 

Wniosek o lokal socjalny zawsze składasz urzędzie miasta lub gminy, na terenie której jesteś zameldowany. To, kiedy będziesz mógł się wprowadzić do mieszkania socjalnego, zależy więc w dużej mierze od możliwości danego samorządu oraz liczby potrzebujących, a także od lokalnych procedur. Jeśli np. w mieszkaniowym zasobie gminy znajduje się niewielka liczba nieruchomości, czas oczekiwania może się wydłużyć. Niestety, aktualnie na mieszkanie socjalne czeka się średnio około trzech lat, chociaż oczywiście nie jest to żelazna reguła, a przy odrobinie szczęścia lokal możesz uzyskać już po kilku miesiącach.
 
Otrzymać mieszkanie socjalne możesz tylko poprzez określoną przepisami procedurę, która prezentuje się mniej więcej w następujący sposób:

1. Weryfikacja formalna złożonych wniosków.
2. Weryfikacja merytoryczna – wnioskom przyznaje się punkty w oparciu o określone warunki.
3. Tworzenie projektów list mieszkaniowych.
4. Projekty list mieszkaniowych są oficjalnie zatwierdzane, np. przez prezydenta miasta.
5. Listy mieszkaniowe są podane do publicznej informacji, m. in. umieszczane w biuletynie informacji publicznej.
6. Wnioskodawca ma 30 dni na odwołanie się od decyzji urzędu, a termin liczony jest od dnia upublicznienia list mieszkaniowych.
7. Po rozpatrzeniu pism odwoławczych publikowane są ostateczne listy mieszkaniowe osób, którym przysługuje mieszkanie socjalne.
8. Podpisanie umów najmu socjalnego z osobami, które otrzymały mieszkania.

Czy mieszkanie socjalne jest rozwiązaniem na zawsze? 

Mieszkania socjalne zawsze przyznawane są na określony okres, który wskazuje umowa najmu mieszkania socjalnego. Takie dokumenty podpisuje się albo na rok, albo na trzy do pięciu lat. Po upływie okresu najmu umowę możesz przedłużyć. Wynajmujący, czyli miasto lub gmina, ponownie weryfikuje wówczas twoją sytuację życiowo-materialną i na tej podstawie podejmuje decyzje. Jeśli przykładowo podczas najmu mieszkania socjalnego wyraźnie poprawiły się twoje dochody, możesz nie uzyskać przedłużenia umowy.
 
W teorii mieszkanie socjalne możesz zamieszkiwać dożywotnio, jednak samorząd nigdy nie podpisze z tobą umowy na czas nieokreślony, ponieważ takie są przepisy. Możliwe jest tylko cykliczne przedłużanie umowy z wynajmującym.

Dla jasności dodajmy, że omawianego lokalu nie możesz ani odziedziczyć, ani przekazać komuś w spadku. Decyzję o przyznaniu lokalu socjalnego zawsze podejmuje samorząd i zawsze udostępnia lokal w oparciu o umowę najmu. Warto w tym miejscu wspomnieć również o tym, że w określonych okolicznościach możesz stracić mieszkanie socjalne. Ryzyko takie istnieje m. in. w następujących sytuacjach:

• kiedy uzyskasz prawo do innego lokalu, czyli np. odziedziczysz lub kupisz własne mieszkanie;
• kiedy będziesz zalegał z czynszem za co najmniej trzy miesiące;
• kiedy zaczniesz zarabiać zdecydowanie więcej, niż przy przyznaniu mieszkania socjalnego;
• kiedy podnajmiesz mieszkanie socjalne osobie lub osobom trzecim;
• kiedy będziesz użytkował mieszkanie socjalne niezgodnie z jego przeznaczeniem;
• kiedy będziesz nieobecny w lokalu w sposób ciągły przez co najmniej 12 miesięcy;
• kiedy będziesz korzystał z mieszkania socjalnego w sposób, który uniemożliwia lub utrudnia zamieszkanie innym lokatorom.

Czy mieszkanie socjalne można ubezpieczyć? 

Polisę mieszkaniową możesz wykupić dla każdej nieruchomości, do której masz prawo. Możesz to więc zrobić, i jako właściciel, i jako najemca. Co ważne, socjalne mieszkanie możesz ubezpieczyć w identyczny sposób, jak lokal, który wynajmujesz na zasadach rynkowych.
 

Wypowiedź eksperta

Jeśli posiadasz prawo do lokalu socjalnego, możesz bez problemów wykupić dla niego polisę mieszkaniową. Podobnie jest z mieszkaniem komunalnym. Takie ubezpieczenie powinno być relatywnie tanie, ponieważ odnosi się do niedrogiej nieruchomości oraz ma zawężony zakres – jako najemca wykupujesz ochronę tylko dla ruchomości domowych, ewentualnie uzupełniając polisę o wybrane dodatki, np. OC w życiu prywatnym. Co ciekawe, lokal socjalny może ubezpieczyć również jego właściciel, czyli miasto lub gmina, i w żaden sposób nie koliduje to z polisą nabytą przez ciebie. W tym przypadku każdy produkt dotyczy innego przedmiotu ubezpieczenia, właściciel zabezpiecza finansowo mury i elementy stałe nieruchomości, lokator jego ruchome wyposażenie.

Ewelina Ratajczak, Specjalista ds. ubezpieczeń na życie i nieruchomości

Jak atrakcyjnie ubezpieczyć mieszkania socjalne? 

Mieszkanie socjalne możesz ubezpieczyć online, kupując polisę mieszkaniową za pomocą specjalnego kalkulatora. W ten sposób możliwe jest samodzielne skomponowanie zakresu ochrony oraz ustalenie sum ubezpieczenia. Kalkulator pozwala też na szybkie porównanie składek aktualnie obowiązujących w takich towarzystwach, jak: Proama, Generali, Uniqa, Inter Polska, Link4, mtu24.pl, TU Europa, Benefia czy Wiener.
 
Kalkulator ubezpieczeń jest darmowym, prostym i intuicyjnym narzędziem. Żeby obliczyć składkę dla swojego mieszkania lub domu, musisz tylko wprowadzić do systemu podstawowe dane o nieruchomości (metraż, rodzaj budownictwa, lokalizacja, itd.), kwestiach formalno-prawnych (np. najem, liczba lokatorów czy historia ubezpieczenia) oraz preferowanym zakresie ochrony. Możesz wybrać podstawowe lub rozszerzone ubezpieczenie. Po zatwierdzeniu wprowadzonych informacji przejdziesz do tabeli z uporządkowanymi ofertami, a kiedy porównasz je ze sobą i wybierzesz najatrakcyjniejszą, od razu będziesz mógł przejść do zakupu, finalizując transakcję w najdogodniejszy dla Ciebie sposób.

PRZECZYTAJ KONIECZNIE: Co obejmuje polisa ubezpieczenia mieszkania

PORÓWNAJ CENY