Wyłudzenia odszkodowań, czyli jak uczciwi kierowcy płacą za przestępców

W ubezpieczeniach są pieniądze, to nie podlega dyskusji. W 2020 roku ubezpieczyciele w Polsce zebrali łącznie ponad 63,4 mld zł. Według raportu Polskiej Izby Ubezpieczycieli w 2020 roku wypłacono ponad 39,6 mld złotych odszkodowań, z czego 17,4 mld to były ubezpieczenia na życie, a ponad 22,2 mld - ubezpieczenia gospodarcze. W tym wykryto 23 225 przypadków wyłudzenia na łączną kwotę przekraczającą 400 milionów złotych! Mówimy tutaj tylko o wykrytych przypadkach. W rzeczywistości szacuje się, że skala procederu jest o wiele większa, a nawet co dziesiąta wypłata odszkodowania to próba wyłudzenia.

Według definicji wyłudzenie odszkodowania to sytuacja, gdy w celu otrzymania odszkodowania od towarzystwa ubezpieczeniowego:

• celowo spowodujemy zdarzenie mające być podstawą do wypłaty odszkodowania,
• podamy nieprawdziwe informacje, przykładowo powiemy Policji, że inny użytkownik ruchu drogowego wymusił na nas manewr, który doprowadził do wypadku, gdzie w rzeczywistości byliśmy sami na jezdni,
• zataimy istotne dane, np. fakt prowadzenia pod wpływem).

Mówiąc wprost, każda sytuacja, kiedy wystąpimy o wypłatę odszkodowania, które nam się nie należy, jest próbą wyłudzenia odszkodowania i podlega karze. Kary możemy uniknąć, gdy złożymy stosowne oświadczenie i przyznamy się do wyłudzenia przed wypłatą odszkodowania. 

Wyłudzenia odszkodowań z ubezpieczenia plagą w branży

Pomimo surowych kar zarówno finansowych jak i karnych problem przestępstw ubezpieczeniowych nadal istnieje. Cierpią na tym firmy ubezpieczeniowe, ponieważ tracą pieniądze. Cierpią na tym zwykli uczciwi obywatele, ponieważ firmy podnoszą składki dla wszystkich, żeby powetować straty i zabezpieczyć się przed utratą płynności.  

Z roku na rok rośnie też wykrywalność tego typu oszustw. W 2013 roku wartość udaremnionych przestępstw ubezpieczeniowych szacowano na blisko 140 milionów złotych. W 2019 roku kwota wzrosła prawie trzykrotnie. W 2011 roku udaremniono 4,6 tysiąca prób wyłudzenia. W 2019 roku tych przypadków było ponad trzy razy więcej (17,1 tysiąca), a w 2020 pięć razy więcej (23 225). Liczba wykrytych przypadków rośnie, ale głównie dlatego, że coraz więcej prób wyłudzenia udaje się wykryć i udaremnić lub ukarać. 

Warto zdać sobie sprawę z tego, że ujawnianie takich przestępstw leży w interesie każdego kierowcy, który uczciwie i regularnie opłaca wszystkie składki. Im większa ich wykrywalność, tym większa szansa, że ceny ubezpieczeń mogą w przyszłości się obniżyć.

Najpopularniejsze metody wyłudzania odszkodowań

Ludzka kreatywność, gdy chodzi o wyłudzenie pieniędzy, nie zna granic. Najczęściej spotykamy się z tzw. "myśliwymi", którzy "polują na ofiarę na drodze. Potrafią na przykład jeździć dookoła po rondzie zewnętrznym pasem. Ustępują pierwszeństwa, gwałtownie hamują lub unikają manewrów obronnych. Uzyskują oświadczenie o winie lub korzystną dla nich notatkę policyjną, występują o wypłatę roszczenia (zawsze gotówką), naprawiają samochód po kosztach i zachowują różnicę. Te i inne sposoby wyłudzania omówimy poniżej.

Pozorne udzielanie pierwszeństwa przejazdu

W żadnym innym przypadku reguła ograniczonego zachowania nie ma takiego zastosowania, jak tutaj. Proceder polega na przepuszczaniu niczego nieświadomej ofiary i nagłe włączanie się do ruchu, co wygląda na wymuszenie pierwszeństwa. 

❌ Dlaczego nie warto?

Drastyczny wzrost składek składek za OC w latach 2016-2017 był po części spowodowany właśnie wyłudzeniami. To, co sprawca zyska, odda w droższym OC. Poza tym pewnego dnia sprawca może zostać złapany, a wtedy zysk z wyłudzeń może nie wystarczyć na pokrycie szkód. 

Skoordynowana stłuczka, tzw. crash for cash

Oferowanie ochrony zniżek w przypadku pierwszej szkody lub gdy wartość szkody nie przekracza określonej kwoty nie pomogła w tym przypadku ani trochę. Przeciwnie dodatkowo zachęciła wielu kierowców do podjęcia próby wyłudzenia odszkodowania. Wielu z tych przypadków nie wykryto, gdyż kwoty odszkodowania były stosunkowo niskie i nie budzące podejrzeń.

Tę metodą stosuje się także do zgłaszania szkód, które nie miały miejsca w szczególności w odniesieniu do już istniejących uszkodzeń pojazdu. Jedyne, czego trzeba, to sprawcy. 

Niektórzy dogadują się z kimś znajomym i dzielą odszkodowaniem. Inni wyszukują potencjalnych sprawców wśród samochodów parkujących w pobliżu (np. pod tym samym blokiem), uzyskując numer polisy sprawcy za pomocą platformy UFG. 

❌ Dlaczego nie warto?

Po pierwsze i najważniejsze - za taką próbę wyłudzenia możesz trafić za kratki nawet na 8 lat. 

Po drugie, w zdarzeniu Twój pojazd może doznać poważnych uszkodzeń, o których nie będziesz wiedzieć w momencie zgłaszania szkody. Dzisiaj weźmiesz kilka tysięcy z odszkodowania, a za jakiś czas będziesz mieć awarię. 

Po trzecie, od tego rosną składki za OC. Jeśli robisz takie rzeczy, nie masz prawa potem narzekać na wysokość składek.

"To tylko mała rysa"

To proceder popularny wśród posiadaczy drogich aut, gdzie trudno o zamienniki. Często sprawcy polują również metodą na myśliwego, ale zdarza się również, że wymuszają na ofierze oświadczenie o winie, gdy sytuacja dotyczy czegoś błahego np. niewielkiej rysy. Następnie wykorzystują nasze oświadczenie do pociągnięcia nas do odpowiedzialności za inne, poważniejsze zdarzenie. Ewentualnie pod uzyskane oświadczenie sprawcy "podpinają" istniejące uszkodzenia lub dokonują dodatkowych uszkodzeń po zgłoszeniu szkody. 

❌ Dlaczego nie warto?

Towarzystwa ubezpieczeniowe weryfikują szkody, szczególnie te o wysokiej wartości. Jeśli w toku postępowania wyjdą nieprawidłowości, próba oszustwa będzie surowo ukarana. 

Nieuczciwy rzeczoznawca samochodowy

Od rzeczoznawcy samochodowego często zależy zarówno wysokość odszkodowania, jak i samo jego przyznanie. W teorii rzeczoznawca samochodowy, który ma umowę z danym towarzystwem ubezpieczeniowym dąży do uczciwego oszacowania szkody tak, żeby klient nie był pokrzywdzony i żeby ubezpieczyciel nie zapłacił więcej, niż powinien. W praktyce rzeczoznawca może chcieć uszczknąć coś dla siebie i dogadać się z poszkodowanym co do podziału odszkodowania w zamian za jego zawyżenie. Inicjatywa może też wyjść od samego poszkodowanego. 

❌ Dlaczego nie warto?

Kosztorysy rzeczoznawcy są weryfikowane przez towarzystwa ubezpieczeniowe. Jeśli któreś z nich zakwestionuje taki kosztorys, np. poprzez zlecenie wykonania niezależnej ekspertyzy, rzeczoznawca może pożegnać się z uprawnieniami. Obie strony odpowiedzą karnie za próbę wyłudzenia odszkodowania.

Zajeżdżanie drogi i hamowanie

Niepisana zasada brzmi, że ktokolwiek wjeżdża w tył samochodu, ten jest winny. Wiele osób próbuje wykorzystać ten fakt do wyłudzenia odszkodowania. YouTube jest pełen nagrań, które uwieczniły taki manewr. 

Odbywa się to poprzez nagłą zmianę pasa ruchu i hamowanie, a w niektórych przypadkach wręcz cofanie na wstecznym w samochód stojący za nami. Często sprawca wjeżdża przed TIR-a, ciężarówkę lub ciągnik rolniczy z przyczepą. Ciężki pojazd ma dłuższą drogę hamowania i jest mniejsza szansa na to, że kierowca zdąży wyhamować. Jedyne, co chroni przed takimi oszustami to rejestrator ruchu. 

Nagranie z kamerki samochodowej w prywatnym samochodzie nie narusza przepisów RODO, ponieważ sam numer rejestracyjny samochodu nie wystarczy do identyfikacji danej osoby. Oprócz tego nagranie ma służyć określeniu sprawcy kolizji, a to podchodzi pod użytek własny. Trzeba jednak pamiętać o tym, że takich nagrań nie można rozpowszechniać, a więc np. publikować w sieci. 

❌ Dlaczego nie warto? 

Jeśli ofiara nie ma kamerki, jest szansa, że Ci się upiecze. Jeśli ma kamerkę, to Ty będziesz sprawcą zdarzenia i poniesiesz konsekwencje nie tylko ubezpieczeniowe, ale i karne. 

Sfingowana kradzież przedmiotu ubezpieczenia

Popularne powiedzenie brzmi: "Nie można zjeść ciastka i mieć ciastka". Możesz albo dostać odszkodowanie za skradzione auto, albo samo auto, jeśli się znajdzie. Z samochodu wyrejestrowanego z powodu kradzieży nie będziesz mógł korzystać. Jakakolwiek próba wprowadzenia go do ruchu lub zakupienia ubezpieczenia OC zwróci uwagę stosownych służb. 

❌ Dlaczego nie warto?

Oprócz zwrotu odszkodowania sprawcy grozić będzie grzywna, kara ograniczenia lub pozbawienia wolności do lat 2 z art. 238 Kodeksu Karnego za fałszywe zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa. Mężczyznom z Ostródy groziły 3 lata więzienia za składanie fałszywych zeznań i fałszywe zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa oraz do 8 lat za próbę oszustwa. 

Ubezpieczenie na wrak lub "na bliźniaka"

Popularną metodą wyłudzania odszkodowania jest zakup nowego, często luksusowego samochodu po pożarze, powodzi lub szkodzie całkowitej. Koszt zakupu pozostałości to z reguły groszowa sprawa w zestawieniu z wartością samochodu w stanie nowym, co czyni proceder bardzo lukratywnym. 

Samochód zostaje zarejestrowany na podstawioną osobę i ubezpieczony na wysoką kwotę w ryzyku Autocasco. 

W niektórych sytuacjach towarzystwa ubezpieczeniowe nie wymagają oględzin (np. gdy polisa Autocasco jest kontynuowana). Kiedy oględziny są wymagane, sprawca wysyła zdjęcia pojazdu identycznego (tzw. "bliźniaka"). 

❌ Dlaczego nie warto?

Towarzystwa ubezpieczeniowe najczęściej jednak chcą dokonać oględzin. Wysyłają rzeczoznawcę, fotografa lub upoważniają agenta ubezpieczeniowego do wykonania zdjęć. Żadne towarzystwo ubezpieczeniowe nie ubezpieczy zniszczonego samochodu na kwotę odpowiadającą wartości nowego pojazdu. Nawet jeżeli uda się oszukać agenta czy ubezpieczyciela, wykrycie procederu nie jest trudne i przeważnie pozostają po nim wyraźne ślady. Kara za takie przestępstwo jest surowa. Bez dobrego przygotowania, zaplecza i wysokiego wkładu własnego nie ma co próbować.