Rodzice jako współwłaściciele samochodu. Czy warto?

Taka sytuacja mocno nadwyręża kieszenie początkujących kierowców, zwłaszcza że część z nich jest na całkowitym utrzymaniu rodziców lub dorabia sobie na ułamek etatu. Sprawdź, jak można korzystać ze zniżek OC rodziców oraz jakie ryzyko niesie za sobą współwłasność pojazdu.

Dlaczego OC dla młodych kierowców jest drogie?

Firmy ubezpieczeniowe szacują ryzyko spowodowania szkody na podstawie profilu kierowcy i danych pojazdu. Im ryzyko jest wyższe – tym polisa jest droższa. A statystyki policyjne mówią, że to właśnie kierowcy w wieku od 18 do 24 lat są najniebezpieczniejsi na drodze. W 2022 r. doprowadzili oni do ponad 3 000 wypadków (tj. prawie 16% spośród wszystkich), a więcej niż połowa (53%) zakończyła się tragicznie, bo ofiarami śmiertelnymi.

Skąd tak wysoki odsetek sprawców wypadków wśród młodych? Przyczynami są:

• brak praktyki w prowadzeniu samochodu,

• skłonność do brawury i chęć popisania się przed kolegami,

• “testowanie” możliwości samochodu,

• jeżdżenie starymi autami bez nowoczesnych systemów wspomagających bezpieczeństwo,

• oszczędzanie na naprawach, które nie są konieczne itp.

To głównie dlatego ubezpieczenia samochodu dla młodych kierowców są najwyższe. Posiadacze prawa jazdy w wieku 19 lat płacili w I kwartale 2023 r.  średnio za OC 1 904 zł. Z każdym rokiem opłata nieco się zmniejsza, ale magiczna granica “poniżej 1 000 zł za OC” zostaje przekroczona dopiero po ukończeniu przez kierowcę 25 roku życia. Dla porównania, składki dla doświadczonych kierowców w wieku 61 lat wyniosły w tym samym okresie 421 zł – wynika z danych porównywarki rankomat.pl.

Ile kosztuje OC dla młodego kierowcy? 

Ubezpieczenie samochodu przez młody osoby, które mają prawo jazdy od niedawna, często przewyższa ich możliwości finansowe. Sposobem, aby obniżyć składki, jest współdzielenie samochodu z doświadczonym kierowcą. W takich przypadkach towarzystwa kalkulują cenę OC z uwzględnieniem zniżek wypracowanych przez rodzicaczy innej osoby, która ma dobrą i długą historię ubezpieczeniową. Różnice w cenie składki, kiedy jedynym właścicielem jest młody kierowca, a kiedy własność pojazdu jest dzielona przez doświadczonego kierowcę, przekracza nawet 1 000 zł, co widać w poniższych przykładach.

Kalkulacja z 27.03.2023 r., 24-letnia Gabriela z Kalisza, samochód: Opel Astra 1.4, 2009 r.

Kalkulacja dla 20-letniego Antka z Leszna, we współwłasności z 49-letnim ojcem, który jest doświadczonym kierowcą, samochód: Nissan Micra 1.2, 2010 r.

Aby jeszcze rozsądniej wydać pieniądze na ubezpieczenia, warto rozważyć zakup polis w pakiecie. W wielu przypadkach OC w pakiecie z AC, NNW i Assistance, kosztuje niewiele więcej niż samo OC, a gwarantuje kompleksową ochroną ubezpieczeniową. Znalezienie tak korzystnych pakietów jest łatwe, trzeba tylko porównywać oferty ubezpieczycieli w  kalkulatorze rankomat.pl.

Jak dopisać rodzica jako współwłaściciela pojazdu?  

W zależności od sytuacji wyjściowej młodego kierowcy i jego rodzica, łatwiejsze może być dopisanie dziecka jako współwłaściciela samochodu rodzica niż na odwrót. Ale po kolei: współwłaścicielem pojazdu można zostać poprzez zakup części udziałów w samochodzie lub otrzymanie ich w ramach darowizny. 

Mamy zatem kilka kombinacji na to, aby jak najszybciej rodzic i dziecko posiadali samochód we współwłasności:

• rodzic sprzedaje dziecku część udziałów lub przekazuje je aktem darowizny (lub na odwrót, jeśli pierwotnym właścicielem samochodu jest córka czy syn),

• rodzic i dziecko kupują samochód na współwłasność od osoby trzeciej.

Akt darowizny samochodu lub umowa kupna-sprzedaży to podstawowe dokumenty, na podstawie których wydział komunikacji dopisze kolejnego współwłaściciela auta do dowodu rejestracyjnego. Oprócz nich w urzędzie należy przedstawić:

• wypełniony wniosek o rejestrację samochodu,

• dowód rejestracyjny pojazdu,

• ubezpieczenie OC,

• dowody osobiste (lub inne dokumenty tożsamości) rodzica i dziecka.

W przypadku zakupu pojazdu pozostaje jeszcze jedna formalność: podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC). Nie płaci się go od darowizny. PCC wynosi 2% od wartości samochodu i należy go uiścić w ciągu 14 dni od zawarcia umowy kupna-sprzedaży. Taki sam termin obowiązuje na złożenie deklaracji PCC-3 wraz z załącznikami. Nie wolno się spóźnić z tym obowiązkiem lub całkowicie go zignorować, ponieważ kary za brak wpłaty lub niezłożenie deklaracji są wysokie: wynoszą od 350 zł do prawie 70 000 zł (!).  Z PCC zwolnioni są podatnicy kupujący samochód o wartości do 1 000 zł oraz osoby z niepełnosprawnością, które nabywają auto na własny użytek.

Ewentualna grzywna za brak uiszczenia PCC może być wysoka, ale warto zachować spokój, jeśli zorientujemy się, że nie zapłaciliśmy daniny. Zgodnie z przepisami kodeksu karno-skarbowego możemy uniknąć kary. Należy tylko jak najszybciej zapłacić podatek, sporządzić deklarację i złożyć czynny żal, czyli zawiadomienie do urzędu skarbowego, w którym przyznajemy się do popełnienia czynu zabronionego.

Kamil Sztandera, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w rankomat.pl

Kto traci zniżki, jeśli samochód ma kilku współwłaścicieli? 

Bez względu na to, kto był za kierownicą (któryś ze współwłaścicieli lub osoba użyczająca samochód) podczas spowodowania wypadku, zniżki utracą wszyscy współwłaściciele. Informacja o likwidacji szkody z polisy zostanie zapisana w bazie UFG (Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego), a współwłaściciele powinni liczyć się z tym, że ich składka na OC w przyszłym roku wzrośnie. 

Można temu zapobiec, wykupując ochronę zniżek. To dodatkowa, dobrowolna polisa, która gwarantuje zachowanie dotychczasowych zniżek po spowodowaniu szkody. Należy wiedzieć, że ochrona zniżek nie chroni przed podwyżką cen składki, lecz pozwala zachować rabat na stałym poziomie w dotychczasowej firmie.

Jakie są wady i zalety współwłasności samochodu z rodzicem? 

Istotna rzecz, o której trzeba wiedzieć, to to, że współwłasność samochodu nie daje któremuś ze współwłaścicieli większego prawa do jego użytkowania. Co prawda, udziały we współwłasności mogą stać na poziomie np. 90:10, ale ma to wymiar symboliczny. Każdy współwłaściciel może korzystać z samochodu w takim samym zakresie jak pozostali - wynika to bezpośrednio z art. 206 Kodeksu cywilnego. Taki “równy dostęp do auta”, w zależności od punktu widzenia, może być zaletą lub wadą.

Z bezdyskusyjnych zalet współdzielenia samochodu z rodzicem trzeba wymienić niższą cenę za OC.  Składki dla młodych kierowców potrafią być naprawdę zaporowe i zdarza się, że marzenie o własnym aucie kończy się, gdy ubezpieczyciel wyliczy koszt zakupu polisy. Dopisanie mamy lub taty do dowodu rejestracyjnego pozwala skorzystać ze zgromadzonych przez nich zniżek. 

Wadą przy współwłasności auta jest solidarna odpowiedzialność za zniżki. Ale z drugiej strony – zniżki zostaną anulowane z konta właściciela samochodu, bez względu na to, czy auto w chwili kraksy prowadził drugi współwłaściciel, czy osoba korzystająca grzecznościowo z pojazdu. Skutek jest ten sam – utrata zniżek. Nie ma znaczenia, czy za kierownicą będzie rodzic – formalny współwłaściciel samochodu czy osoba, która po prostu czasem korzysta z tego samego auta.