Zużycie opon – jak je poznać?

Jednym słowem – jazda na zużytych oponach jest nie tylko niekomfortowa dla kierowcy i pasażerów, ale i niebezpieczna. Jak rozpoznać, że ogumienie jest na tyle sfatygowane, że nadaje się do wymiany? Przeczytaj artykuł, a się dowiesz.

Czy opony mają termin przydatności?

Nawet niezbyt mocno użytkowane opony z upływem czasu tracą na jakości. Wpływają na to naturalne warunki środowiskowe: powietrze i światło. Mimo że przepisy nie nakazują producentom określania daty przydatności opon, to umownie przyjmuje się, że maksymalnie po 10 latach korzystania trzeba je wymienić, choćby sprawiały wrażenie, że mogą jeszcze długo posłużyć. 

Do ustalenia terminu, w którym przypada granica używalności, konieczna jest wiedza o dacie produkcji opon. Data znajduje się z boku każdej opony, zaszyta jest na końcu kodu DOT. Cztery ostatnie cyfry tego kodu to numer tygodnia i rok, kiedy wyprodukowano opony. Np. liczba 1220 mówi, że zjechały z taśmy produkcyjnej w 12 tygodniu (tj. w marcu) 2020 r.

Dlaczego zużyte opony mogą stwarzać zagrożenie?

Opony to elementy, które łączą pojazd z drogą, dlatego to od nich w dużej mierze zależy, jak samochód zachowuje się podczas jazdy. Sprawdzone i zadbane ogumienie pozwala kierowcy w większym stopniu kontrolować ruch auta, zwiększając tym samym bezpieczeństwo na drodze. 

Naturalną koleją rzeczy jest, że opony się zużywają: guma robi się cieńsza i bardziej podatna na uszkodzenia. Najeżdżając taką sfatygowaną oponą na drobny przedmiot na drodze (np. kamień), istnieje duże ryzyko, że pęknie. Wybuchowi towarzyszy huk, a samochodem gwałtownie zarzuca i ściąga w stronę uszkodzonego koła. 

To bardzo niebezpieczna sytuacja nawet dla doświadczonych kierowców. Większość z nich działa instynktownie i zaczyna hamować lub skręcać. Efektem tego manewru może być wjechanie w inny pojazd, barierę energochłonną czy na chodnik, po którym idą piesi. Cała sytuacja może trwać zaledwie kilka sekund i skończyć się tragicznie.

Jak poznać, że opony są zużyte?

Bieżnik to element opony, który odpowiada za jej przyczepność do drogi i przeciwdziała poślizgom. Jednocześnie to na nim najbardziej widać zużycie gumy. Według Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia, minimalna wysokość bieżnika wynosi 1,6 mm. Za jazdę na „łysych oponach” grozi mandat w wysokości 500 zł. 

Granicę 1,6 mm wyznaczają przepisy, ale przyjmuje się, że faktyczny poziom bezpieczeństwa to minimum 3 mm przy oponach letnich i 4 mm przy zimowych. W związku z tym warto cyklicznie sprawdzać, czy bieżnik nie starł się poniżej tego limitu.

Jak zmierzyć głębokość bieżnika?

Głębokość bieżnika można zmierzyć specjalną miarką albo domowymi sposobami: umieszczając w nim zapałkę lub wykałaczkę i zaznaczając miejsce, do którego wystaje. Ponadto na wszystkich oponach umieszczone są wskaźniki zużycia znajdujące się na dnie głównych rowków bieżnika. 

Wskaźniki pokazują zużycie bieżnika poniżej 1,6 mm, więc można je uznać za parametry „antymandatowe”, a nie informujące o realnym poziomie bezpieczeństwa, które aktualnie zapewnia opona.

Czy niezużyty bieżnik oznacza, że opony są w dobrym stanie?

Nie tylko bieżnik jest ważny w kwestii ogólnego stanu opon. Całe ogumienie samochodu trzeba regularnie oglądać, żeby sprawdzić, czy nie pojawiły się na nim jakieś ślady świadczące o tym, że należy je wymienić. Kontrolę opon trzeba przeprowadzić zawsze po czasie nieużytkowania ich (np. kiedy w sezonie leżały w garażu). W miejscu magazynowania zawsze mogło się coś zdarzyć, co negatywnie wpłynęło na stan gum: np. mogły zostać uszkodzone przez buszujące gryzonie albo zalane smarem, chemikaliami itp. Alarmujące znaki, które świadczą, że opona jest uszkodzona to:

• dziury i pęknięcia,
• drobniejsze rysy,
• zmiana kształtu opony, pojawienie się „bąbli”,
• uszkodzenia konstrukcyjne w okolicy stopki.

W przypadku zaobserwowania takich objawów trzeba jechać z oponami do warsztatu. Mechanicy zdecydują, czy usterka kwalifikuje się do naprawy, czy trzeba kupić nowe ogumienie. W zależności od rodzaju i umiejscowienia uszkodzeń, tą samą oponę można naprawiać najwyżej 3 (samochody osobowe) lub 4 razy (pojazdy ciężarowe).

Dlaczego opony zużywają się szybciej?

Najogólniej mówiąc, zużywanie się opon wynika z ich eksploatacji. Im częściej opona jest używana, tym dłużej i intensywniej ma kontakt z podłożem, więc naturalną koleją rzeczy jest to, że szybciej będzie sfatygowana. Na szybsze wyeksploatowanie wpływają też warunki drogowe, z którymi ogumienie musi się zmierzyć. Im więcej dziur i progów zwalniających, tym łatwiej ulegnie zniszczeniu. Opony mają to do siebie, że zużywają się w ten sam sposób. Wyróżnia się 6 typów zużycia:

1. Normalne, tj. takie, przy którym bieżnik ściera się równomiernie na całej powierzchni.
2. Niesymetryczne, czyli objawiające się większym starciem bieżnika po jednej stronie.
3. Ząbkowane, które charakteryzuje się hałasem i drganiami podczas jazdy; w ten sposób zużywają się przede wszystkim opony na tylnej osi.
4. Miejscowe, przy którym szybciej eksploatują się poszczególne fragmenty obwodu opony; jest ono wynikiem nagłych manewrów, np. ostrego hamowania.
5. Wklęsłe, zwane też środkowym, ponieważ zużywa się środek bieżnika.
6. Okrągłe, kiedy wysokość bieżnika na środku jest wyższa, niż na barkach.

Jak nie ponosić kosztów naprawy pękniętej opony?

Opony są jednymi z najczęściej uszkadzanych elementów samochodu. Usterki nie zawsze powodowane są brawurową jazdą, ale stanem naszych dróg, które na niektórych odcinkach przypominają szwajcarski ser. Niestety, z reguły to właściciel samochodu ponosi koszty naprawy albo zakupu nowego ogumienia, lecz można się przed tym zabezpieczyć, kupując ubezpieczenie opon.

– Towarzystwa ubezpieczeniowe oferują ubezpieczenie opon jako dodatek do polisy OC lub AC za niewielką dopłatą. Często również rozszerzone warianty assistance zawierają ochronę w przypadku uszkodzenia ogumienia. Ubezpieczyciel może zapewnić wymianę opon na miejscu, czy holowanie pojazdu do warsztatu w celu usunięcia awarii – wyjaśnia Stefania Stuglik, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w rankomat.pl.

Jak dbać o opony, żeby wolniej się zużywały?

• Przede wszystkim trzeba poświęcić trochę czasu, by dobrać opony i pozostałe elementy koła, aby były ze sobą precyzyjnie zharmonizowane. Np. złej wielkości felga, którą technicznie da się zamocować wraz z oponą, może ją uszkodzić podczas jazdy. Należy też pamiętać o:
• utrzymywaniu w oponach ciśnienia zalecanego przez producenta,
• używaniu rodzaju opon przeznaczonych do aktualnych warunków atmosferycznych,
• właściwym przechowywanie opon,
• omijaniu w miarę możliwości wertepów i dziur na drodze,
• prawidłowym wyważeniu kół.

Gdzie wyrzucić stare opony?

Nie można wyrzucać zużytych lub nowych opon do ogólnodostępnych kontenerów na śmieci. Są one odpadami zagrażającymi środowisku i muszą zostać poddane utylizacji lub recyklingowi. Kierowca, który chce się pozbyć wiekowego ogumienia samochodowego może:

• zostawić je u wulkanizatora przy okazji wymiany na nowe,
• zawieźć je do Punktu Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych (adresy punktów są dostępne na stronach internetowych urzędów miast i gmin),
• oddać do punktu zajmującego się utylizacją opon.

Używanie wiekowych i sparciałych opon jest naprawdę niebezpieczne. Wybuch opony na autostradzie przy prędkości ponad 100 km/h niemal zawsze kończy się tragicznie. Obowiązkiem właścicieli pojazdów jest regularne kontrolowanie i wymiana ogumienia. 

Źródła: 

1. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20030320262/O/D20030262.pdf
2. https://www.michelin.pl/auto/wskazowki-i-porady/auto-porady/kiedy-wymienic-opony
3. https://www.opony.com.pl/artykul/jak-rozpoznac-zuzycie-opon/?id=859