Żółte tablice rejestracyjne – dla kogo są przeznaczone?

Masz w garażu samochód, który linię produkcyjną opuścił wiele lat temu? Mimo wieku jego główne podzespoły wciąż są oryginalne? Do tego wszystkiego zwracasz szczególną uwagę na stan techniczny auta? Masz zatem szanse na żółte tablice rejestracyjne. Jednak w 2024 r. ich otrzymanie jest trudniejsze niż jeszcze kilka lat temu. Nie oznacza to jednocześnie, że jest to niemożliwe. A posiadanie żółtych tablic to nie tylko prestiż, ale też konkretne korzyści.

Czym są żółte tablice rejestracyjne?

Żółte tablice rejestracyjne to jeden z typów tablic rejestracyjnych wydawanych przez polskie wydziały komunikacji. Nie są one nowością – zostały wprowadzone w 2000 r. Nie są też specjalnie popularne, gdyż grono właścicieli pojazdów, którzy mogą korzystać z żółtych tablic rejestracyjnych jest wąskie – ogranicza się do osób posiadających auto zabytkowe. Aby dany samochód mógł zostać uznany za pojazd zabytkowy, powinien spełnić szereg wymogów.

Dla jakich samochodów dostępne są żółte tablice rejestracyjne?

Skoro tablice rejestracyjne z żółtym tłem są zarezerwowane dla pojazdów zabytkowych, to w pierwszej kolejności należy sprawdzić, czym jest pojazd zabytkowy. Definicja pojazdu zabytkowego znajduje się w ustawie Prawo o ruchu drogowym i brzmi następująco:

W przepisach panuje pewien bałagan, gdy mowa o definicji zabytkowego oldtimera. Ustawa Prawo o ruchu drogowym posługuje się terminem „pojazd zabytkowy”. W ustawie o ubezpieczeniach obowiązkowych zawarto z kolei definicję „pojazdu historycznego”.   

Jakie wymagania trzeba spełnić, aby uzyskać żółte tablice rejestracyjne?

Z powyższej definicji wynika, że właściciele pojazdów, którzy chcą otrzymać żółte tablice rejestracyjne, muszą spełnić określone wymagania. O czym mowa? Ścieżki do umieszczenia w miejscu konstrukcyjnie do tego przewidzianym żółtej tablicy są trzy: wpis do rejestru zabytków, wpis do ewidencji zabytków albo wpis do inwentarza muzealiów. Najczęściej właściciele pojazdów wybierają pierwszą procedurę, czyli wpis do rejestru zabytków.

Wpis do rejestru zabytków

Rejestr zabytków na terenie województwa prowadzi wojewódzki konserwator zabytków. Zabytki ruchome, do których należą również pojazdy, umieszcza się w rejestrze zabytków na wniosek właściciela i na podstawie decyzji wydanej przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Decyzja jest z kolei uzależniona od tego, czy auto spełnia określone kryteria. A w tej kwestii pewną decyzyjność mają konserwatorzy zabytków.

Podstawowe wymagania, jakie trzeba spełnić, aby otrzymać żółte tablice rejestracyjne, to:

1. Pojazd musi mieć co najmniej 30 lat.
2. Model nie może być produkowany od co najmniej 15 lat.
3. Pojazd posiada 75 proc. oryginalnych części (w tym główne podzespoły) – to minimalna wymagana wartość.
4. Pojazd został poddany ocenie rzeczoznawcy i badaniu technicznemu.
5. Pojazd został poddany ocenie przez wojewódzkiego konserwatora zabytków.

Jakie auta mogą mieć żółte tablice w poszczególnych województwach?

Skoro konserwatorzy zabytków mają pewną swobodę, gdy mowa o umieszczaniu pojazdów w wojewódzkich ewidencjach pojazdów zabytkowych, to nie powinno specjalnie dziwić, że między województwami występują różnice co do kryteriów i zasad oceny aut, które mają otrzymać żółte tablice rejestracyjne. Te różnice nie są kosmetyczne – w niektórych województwach uzyskanie statusu auta zabytkowego jest znacznie łatwiejsze niż w innych.

Na zaostrzenie wymagań zdecydował się m.in. konserwator w Opolu – podniósł on minimalny wiek auta, które może zostać uznane za zabytkowe. Na stronie internetowej tego konserwatora zabytków można przeczytać, że oceniając pojazd, który ma zostać umieszczony w wojewódzkiej ewidencji pojazdów zabytkowych, konserwator bierze pod uwagę nie tylko opinię rzeczoznawcy, ale sprawdza też, czy:

1. Pojazd ma co najmniej 40 lat – w wyjątkowych sytuacjach co najmniej 30 lat, jeżeli brał udział np. w wydarzeniu historycznym.
2. Model lub typ nie jest produkowany od co najmniej 20 lat.
3. Pojazd posiada 75 proc. oryginalnych części (w tym główne podzespoły) – to minimalna wymagana wartość.
4. Styl pojazdu jest oryginalny – bez zmian, modyfikacji.
5. Pojazd posiada co najmniej dwie dodatkowe cechy, np. rzadko występuje na rynku krajowym i dokumentuje ważne etapy rozwoju historii motoryzacji.

Jak jest w innych województwach? Od 14 marca 2024 r. zmieniły się kryteria oceny pojazdów zabytkowych w województwie pomorskim. Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków podniósł wiek pojazdu, który może otrzymać żółte tablice – minimalny wiek metrykalny takiego samochodu wynosi 40 lat. Przed zmianami auto musiało mieć „jedynie” 25 lat.

Później, bo 1 maja 2024 r., kryteria kwalifikacji pojazdów do ewidencji zabytków województwa mazowieckiego zmienił Mazowiecki Wojewódzki Konserwator Zabytków. Minimalny wiek pojazdu został ustalony na 35 lat. Samochód nie może też należeć do produkcji masowej, a jego stan musi być oryginalny.

Podstawowe wymagania względem samochodu, który ma zostać uznany za zabytkowy samochód w poszczególnych województwach

Niekiedy konserwatorzy obniżają minimalny wiek pojazdu o dekadę lub inny okres, jeżeli brał on udział np. w wydarzeniach historycznych czy jest egzemplarzem unikalnym ze względu na nietypowe, wyjątkowe rozwiązania konstrukcyjne. Na takie rozwiązanie zdecydował się m.in. Dolnośląski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

W niemal każdym przypadku, aby pojazd mógł zostać uznany za zabytkowy, powinien charakteryzować się dodatkowymi cechami, np. stanowić świadectwo rozwoju technicznego, mieć wartość historyczną czy artystyczną lub być autem rzadko występującym – nawet jeżeli spełnia kryteria wieku, zaprzestania produkcji modelu czy oryginalności.

Kiedy auto, które spełnia kryteria, może nie otrzymać żółtych tablic?

Zdarza się, auto spełnia kryteria, ale jego właściciel spotyka się z odmową nadania pojazdowi statusu zabytkowego. Dlaczego? Powody mogą być różne – o włączeniu pojazdu do rejestru zabytków decyduje konserwator zabytków. Jeżeli dany model będzie już w sporej liczbie egzemplarzy występować w rejestrze zabytków, to właściciel może otrzymać decyzję odmowną – będzie musiał pożegnać się z marzeniem o żółtych tablicach.

Wypowiedź eksperta

Jeszcze kilka lat temu tzw. żółte blachy najłatwiej było uzyskać poprzez wpis w rejestrze zabytków. Dziś procedura umieszczenia pojazdu w takim rejestrze nie jest już formalnością – konserwatorzy w całej Polsce podnoszą wymagania względem klasycznych samochodów.

Natalia Tokarczyk-Jarocka, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Jakie zalety mają żółte tablice rejestracyjne?

Dla wielu kierowców żółte tablice to sposób, aby wyróżnić się wśród innych pojazdów na drodze. Ale nie jest to jedyna zaleta, jaka wiąże się z posiadaniem tablic w nietypowym kolorze. Dlaczego warto uzyskać żółte tablice rejestracyjne? Oto kilka powodów, dla których wysiłek związany ze zdobyciem żółtych tablic się opłaca:

• Brak konieczności przeprowadzania badań technicznych. Właściciele aut uznanych za zabytek, które nie są wykorzystywane zarobkowo, nie muszą co roku przyjeżdżać na badanie techniczne. Wystarczy jednorazowy przegląd techniczny przed rejestracją w okręgowej stacji kontroli pojazdów.
• Wzrost wartości rynkowej pojazdu. Wpis w rejestrze zabytków przekłada się na wartość rynkową samochodu – jest ona wyższa niż wówczas, gdyby auto miało białe tablice rejestracyjne. To dobra wiadomość z perspektywy osób planujących sprzedaż klasyka.
• Możliwość ponownej rejestracji samochodu. Pojazdy zabytkowe – podobnie jak auta mające co najmniej 25 lat i uznane przez rzeczoznawcę za unikatowe – znajdują się na krótkiej liście pojazdów, które po wyrejestrowaniu mogą zostać ponownie zarejestrowane.
• Brak konieczności dostosowania technicznego auta sprowadzonego z zagranicy. W samochodach zabytkowych nie trzeba dokonywać zmian, których celem jest dostosowanie ich do zasad ruchu drogowego w Polsce.
• Możliwość zakupu ubezpieczenia OC na mniej niż rok. W przypadku pojazdów zabytkowych nie mają zastosowania przepisy dotyczące ciągłości OC – auto musi posiadać polisę, gdy jest użytkowane. Więcej o OC dla pojazdu zabytkowego znajdziesz w dalszej części artykułu.

Żółte tablice a strefa czystego transportu

Wiele dużych miast już od dłuższego czasu podejmuje działania, których celem jest poprawa jakości powietrza. Jednym z takich kroków jest tworzenie stref czystego transportu – wydzielonych obszarów, po których poruszać mogą się jedynie pojazdy spełniające rygorystyczne kryteria emisji spalin. Czy samochody zabytkowe mogą poruszać się po strefach czystego transportu? Tak, zabytkowe auta mają prawo wjazdu do stref czystego transportu. Jest to kolejny powód przemawiający za zdobyciem żółtych tablic.

Jak wygląda ubezpieczenie auta z żółtymi tablicami rejestracyjnymi?

Już wiesz, że samochód zabytkowy nie musi posiadać ubezpieczenia OC przez cały rok – OC można kupić wyłącznie na okres, w którym pojazd będzie użytkowany. Właściciele pojazdów zabytkowych zyskują zatem finansowo – polisa na tydzień czy dwa, aby wybrać się na zlot oldtimerów, kosztuje dużo mniej niż całoroczne ubezpieczenie auta. Z drugiej strony trzeba pamiętać, że:

• Ubezpieczenie dla samochodów na żółtych tablicach z reguły nie jest dostępne w porównywarkach OC/AC. Aby kupić polisę OC dla auta zabytkowego, jego właściciel musi skontaktować się bezpośrednio z wybraną firmą ubezpieczeniową.
• Oferta ubezpieczeń dodatkowych jest skromniejsza. Powód jest prosty – auta zabytkowe mają niewielki udział w rynku motoryzacyjnym, a firmy ubezpieczeniowe koncentrują się na obsłudze właścicieli aut użytkowanych na co dzień.
• Właściciel pojazdu zabytkowego może uzyskać dodatkowe zniżki na zakup ubezpieczeń, zwłaszcza polisy OC. Takie zniżki często są powiązane z przynależnością do stowarzyszenia miłośników czy właścicieli pojazdów zabytkowych.

Jakie wady mają żółte tablice rejestracyjne?

Korzyści z posiadania pojazdów zabytkowych jest wiele. A co z minusami? Umieszczenie auta w wojewódzkiej ewidencji zabytków oznacza, że jego właściciel traci pełną decyzyjność – niemal każdą kwestię związaną z pojazdem ma obowiązek skonsultować z konserwatorem zabytków. W praktyce oznacza to ograniczenie możliwości dysponowania samochodem – właściciel auta zabytkowego musi otrzymać zgodę m.in. na naprawę pojazdu.

W kategoriach uciążliwości postrzegana może być też konieczność zachowania szczególnej dbałości o samochód z żółtymi tablicami rejestracyjnymi. Pojazd musi być regularnie poddawany różnym zabiegom, których celem będzie utrzymanie go w dobrym stanie technicznym i wizualnym. To nie tylko czasochłonne, ale również kosztowne.