Rodzaje świateł w samochodzie – opis i funkcje

Panuje przekonanie, że kary za brak światła w samochodzie nakładane są tylko w sezonie jesienno-zimowym. Prawdą jest to, że wtedy łatwiej o mandat ze względu na oświetlenie drogi niedostosowane do warunków atmosferycznych. Jednak nie tylko pogoda wpływa na konieczność zastosowania właściwego światła, więc z karą można spotkać się przez cały rok. Sprawdzamy, jakie są funkcje świateł i których używać w danej sytuacji na drodze.

Jakie są rodzaje świateł w samochodzie?

To, że światła samochodowe mają za zadanie oświetlać drogę w przypadku niesprzyjających warunków zewnętrznych, jest oczywiste. Nie każdy jest jednak świadomy tego, że w jakimś celu skonstruowano tyle ich rodzajów. Poprawne korzystanie z nich, czyli używanie świateł zgodnie z przeznaczeniem, to jeden z elementów gwarantujących bezpieczeństwo i ułatwiających prowadzenie samochodu.

Pod kątem konstrukcyjnym oświetlenie samochodowe można podzielić na:

• zewnętrzne – wszystkie lampy emitujące światło na zewnątrz pojazdu. Są to przede wszystkim światła mijania, do jazdy dziennej, drogowe, awaryjne, pozycyjne oraz kierunkowskazy;
• wewnętrzne – jest rozlokowane wewnątrz kabiny samochodu. Do tej grupy zaliczają się m.in. oświetlenie kabiny, bagażnika, schowków, deski rozdzielczej, a także kluczowych przycisków i pokręteł. Chociaż to nie wpływa bezpośrednio na bezpieczeństwo jazdy, oświetlenie z tej grupy poprawia komfort jazdy i ułatwia zlokalizowanie potrzebnych elementów zarówno podczas postoju, jak i w trakcie jazdy.

Światła zewnętrzne można dodatkowo podzielić na dwie grupy:

• obowiązkowe: światła dzienne i mijania, drogowe, awaryjne, kierunkowskazy, przeciwmgielne, pozycyjne, odblaskowe, hamowania i cofania,
• nieobowiązkowe: postojowe, które są często mylone z pozycyjnymi, ponieważ używa się ich w podobnych sytuacjach. Światła postojowe są nieobowiązkowym elementem wyposażenia samochodu, choć producenci zazwyczaj je montują.

Światła mijania (kolor biały)

Światła mijania (zwane potocznie krótkimi) to najczęściej używane światła w samochodzie. Ich zadaniem jest oświetlanie drogi przed pojazdem. W samochodach osobowych przystosowanych do europejskich jezdni są one asymetryczne, aby mniej oświetlać prawą stronę drogi i nie oślepiać kierowcy jadącego z naprzeciwka.

Od 2007 r. w Polsce obowiązuje nakaz jazdy z włączonymi światłami mijania przez cały rok i całą dobę. W okresie od zmierzchu do świtu, gdy widoczność jest dobra, można włączyć zamiast nich światła dzienne.

Światła do jazdy dziennej (kolor biały)

Laik może pomylić światła do jazdy dziennej ze światłami mijania, gdyż są podobne. Kierowca nie ma prawa do takiej pomyłki, ponieważ zasady użytkowania różnych rodzajów świateł reguluje ustawa Prawo o ruchu drogowym.

Świateł mijania można używać w warunkach normalnej przejrzystości powietrza. Zgodnie z obowiązującym prawem można je stosować tylko w dzień (od świtu do zmierzchu) i o ile kierowca nie prowadzi w warunkach niedostatecznej widoczności.

Światła drogowe (kolor biały)

Światła drogowe (nazywane długimi) można włączyć tylko od zmierzchu do świtu i pod warunkiem, że nie oślepiają kierowców jadących z naprzeciwka. Pamiętaj, że taki ostry snop światła może doprowadzić do bardzo niebezpiecznych sytuacji, bo inni uczestnicy ruchu drogowego nie widzą drogi przed sobą.

Podobnie jak światła mijania, światła drogowe oświetlają drogę przed samochodem, ale emitują dłuższy i intensywniejszy snop światła. W odróżnieniu od nich są także symetryczne. Oznacza to, że prawa i lewa strona drogi są oświetlone równomiernie.

Światła przeciwmgłowe (przednie koloru białego lub selektywnie żółtego, tylne czerwone)

Światła przeciwmgielne (przepisy nazywają je przeciwmgłowymi) służą do oświetlania drogi w czasie ograniczonej widoczności spowodowanej np. mgłą. Tylne są obowiązkowym elementem wyposażeniem auta, a przednie – dobrowolnym.

Kodeks drogowy nie wskazuje, kiedy światła przeciwmgłowe muszą być obowiązkowo włączone. Precyzuje tylko, kiedy można ich używać, a mianowicie:

• w warunkach niedostatecznej widoczności kierowca powinien włączyć światła przeciwmgielne przednie lub światła mijania,
• tylne światła przeciwmgielne można włączyć w warunkach ograniczonej widoczności do 50 m (kierowca musi je wyłączyć, kiedy widoczność się poprawi),
• ze świateł przeciwmgielnych można też korzystać, kiedy warunki atmosferyczne zapewniają dobrą widoczność, ale kierowca jedzie po drodze krętej.

Podsumowując, gdy widoczność jest zła (przepisy nie określają obszaru pola widzenia w metrach) kierowca ma obowiązek korzystania ze świateł mijania albo świateł przeciwmgielnych. Światła przeciwmgielne może włączyć (nie musi!), kiedy widoczność spada do 50 m albo jest dobra, ale samochód porusza się po krętej drodze.

Kierunkowskazy (kolor żółty w Europie)

Kierunkowskazy to sygnały świetlne oznaczające zamiar:

• włączenia się do ruchu,
• zmiany pasa ruchu,
• zmiany kierunku jazdy.

Kierunkowskazy sygnalizują zamiar wykonania manewru, dlatego należy je włączyć przed zrobieniem tego manewru, a nie w trakcie. Inni kierowcy muszą mieć bowiem czas na zarejestrowanie Twojej decyzji i na właściwą reakcję. Warto o tym pamiętać, bo niewłączenie ich przed skrętem może równać się mandatowi w wysokości 200 zł i 2 punktom karnym.

W większości samochodów kierunkowskazy znajdują się po zewnętrznej stronie reflektorów. W niektórych można spotkać się z nimi dodatkowo z boku pojazdu, przede wszystkim na lusterkach.

Światła stopu/hamowania (kolor czerwony)

Światła stopu sygnalizują hamowanie pojazdu. Znajdują się w tylnych reflektorach i często także w górnej części tylnej szyby. Nie włączają się automatycznie po użyciu hamulca ręcznego ani przy hamowaniu za pomocą redukcji biegów. Światła hamowania uruchamiają się tylko po wciśnięciu hamulca nożnego.

Światła pozycyjne (kolor biały)

Światła pozycyjne służą do informowania o pozycji pojazdu. Używa się ich w warunkach, kiedy samochód nie jest dostatecznie widoczny dla innych uczestników ruchu drogowego. Kodeks drogowy precyzuje, że należy z nich skorzystać, gdy auto stoi po awarii lub wypadku:

• na autostradzie lub drodze ekspresowej – w każdym przypadku,
• na drodze poza obszarem niezabudowanym – w razie postoju na miejscu niedozwolonym lub dozwolonym, jeśli samochód jest niewidoczny z dostatecznej odległości,
• na drodze w obszarze zabudowanym – w razie postoju na miejscu niedozwolonym.

Samochód musi być wyposażony w światła pozycyjne z przodu i z tyłu (przednie białe a tylne czerwone). Pojazdy o długości powyżej 6 m (np. samochody dostawcze) powinny mieć dodatkowe światła boczne.

Światła awaryjne (kolor żółty)

Światła awaryjne umieszcza się w samochodach osobowych w podobnym celu, co światła pozycyjne. Mają one zwracać uwagę innych kierowców i pieszych na to, że samochód stoi w miejscu, w którym nikt się go nie spodziewa.

Świateł awaryjnych używa się w razie przymusowego postoju samochodu na ulicy spowodowanego awarią lub wypadkiem. Dopiero wtedy, gdy światła awaryjne nie działają, można włączyć pozycyjne.

Wypowiedź eksperta

Nieprawidłowe jest używanie świateł samochodowych awaryjnych przy holowaniu. Kierowcy zakładają, że światła awaryjne są odpowiednie do tej sytuacji, jak wskazuje ich nazwa. To błąd. Jadąc w holowanym aucie, należy korzystać ze świateł pozycyjnych lub postojowych.

Katarzyna Gaweł, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Światła obrysowe (najczęściej przednie koloru białego, tylne koloru czerwonego)

Ich zadaniem jest zwiększenie widoczności samochodu poprzez zaznaczenie jego zewnętrznego obrysu. Światła obrysowe są obowiązkowe w przypadku samochodów i przyczep o szerokości równej 2,1 metra lub więcej. W takim przypadku służą zawiadomieniu innych kierowców o gabarycie i kształcie pojazdów i tym samym zwiększają bezpieczeństwo na drodze.

Światło cofania (kolor biały)

Pojedyncze światło o białej barwie, które jest zlokalizowane z tyłu pojazdu. Uruchamia się automatycznie po wrzuceniu wstecznego biegu i informuje innych kierowców o tym, że wykonujesz manewr cofania.

Jakie jest oznakowanie i symbole świateł?

Symbole świateł to oznaczenia graficzne na desce rozdzielczej samochodu. Każdy znaczek symbolizuje inne światła drogowe:

Obserwując kontrolki świateł na desce rozdzielczej można zauważyć, które światło w samochodzie aktualnie jest włączone.

Gdzie znajdują się światła w samochodzie?

Każdy kierowca (i przyszły kierowca) powinien wiedzieć, gdzie znajdują się różne rodzaje świateł w pojeździe. Ta wiedza przydaje się na egzaminie na prawo jazdy oraz później, podczas użytkowania samochodu, gdy trzeba wymienić żarówkę.

Kiedy używać świateł mijania lub do jazdy dziennej?

Dla niedoświadczonego kierowcy światła mijania i do jazdy dziennej mogą wydawać się takie same. Jednak ze względu na różnicę mocy, te pierwsze zapewniają dużo lepszą widoczność. Zważywszy na zachowanie bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego, ustawodawca określił w kodeksie drogowym (art. 51), kiedy można zastąpić światła mijania światłami do jazdy dziennej.

W ustawie przeczytamy, że świateł do jazdy dziennych można używać od świtu do zmierzchu (czyli w dzień) w warunkach normalnej przejrzystości powietrza.

Nie istnieje definicja „normalnej przejrzystości powietrza”, ale można ją wywnioskować z art. 30 ust. 1 kodeksu. Przepis mówi tam o zmniejszonej przejrzystości powietrza, spowodowanej mgłą, opadami atmosferycznymi [...]. Resumując, gdy jest mgła lub opady (śnieg, deszcz) przejrzystość powietrza już nie jest „normalna”, zatem światła dzienne należy zastąpić światłami mijania.

Światła drogowe od zmierzchu do świtu

Ze świateł drogowych, zamiast dziennych i mijania, można korzystać:

• od zmierzchu do świtu (czyli nocą),
• na nieoświetlonych drogach,
• o ile nie oślepią one innych kierujących lub kolumny pieszych.

Podobnie jak z określeniami typu „dostateczne warunki atmosferyczne”, tak „oślepianie uczestników ruchu drogowego” nie jest nigdzie zdefiniowane. Można zatem założyć, że ustawodawca, założył, że kierowcy będą kierowali się zdrowym rozsądkiem, zanim włączą długie światła.

Jakie są rodzaje żarówek samochodowych?

W żarówkach samochodowych znajdują obecnie zastosowanie trzy technologie:

• halogeny – ich żywotność sięga ok. 1 tys. godzin. Żarówki halogenowe mogą być stosowane np. jako światła mijania, drogowe i przeciwmgielne,
• ksenony – składają się z bańki wypełnionej ksenonem i łuku elektrycznego łączącego elektrody. Najczęściej wykorzystuje się je w światłach mijania i wytrzymują do ok. 3 tys. godzin użytkowania,
• LED-y – nowoczesne żarówki wyróżniające się ponadprzeciętną żywotnością (do 50 tys. godzin) i ekonomicznością, bo pobierają niewiele energii. W nowych samochodach znajdują zastosowanie i na zewnątrz, i w kabinie.

Czy regulacja świateł w samochodzie jest konieczna?

Do różnych świateł zewnętrznych są przeznaczone inne żarówki, ale ważne jest też ich położenie. Diagnosta zawsze sprawdza ustawienie świateł podczas corocznego badania technicznego, a jeśli są źle wyregulowane – poprawia je. O taką usługę zawsze można też poprosić w warsztacie. Kosztuje kilkanaście złotych lub mechanik zrobi ją za darmo przy okazji innej naprawy.

Kierowca może też samodzielnie korygować oświetlenie i czasem warto to zrobić – zwłaszcza wtedy, gdy liczba pasażerów na pokładzie często jest inna. Jest to istotne, gdyż światła zmieniają wysokość położenia w zależności od obciążenia auta. Jeśli pasażerów jest więcej, obniżają się, a kiedy jest ich mniej – podwyższają. Należy brać to pod uwagę, aby nie oślepiać kierowców jadących z naprzeciwka. Przycisk do regulacji świateł znajduje się zazwyczaj po lewej stronie deski rozdzielczej.

Awaria świateł samochodowych – najczęstsze przyczyny

Sprawność świateł drogowych to kwestia wpływająca bezpośrednio na bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego, dlatego należy zwracać na nią szczególną uwagę. Chociaż dzisiejsze żarówki cechują się długą żywotnością, ich awarie mogą się zdarzyć. Najczęściej dochodzi do nich z następujących powodów:

• przepalenie się żarówki halogenowej lub diody LED,
• wypalenie się żarnika ksenonowego,
• awaria sterownika diod LED lub przekaźnika świateł,
• zwarcie w samochodowej instalacji elektrycznej,
• uszkodzenie przełącznika świateł na desce rozdzielczej.

Co istotne, przepalona żarówka może przysporzyć Ci poważnych problemów, jeśli zostanie to zauważone podczas kontroli drogowej. Niedziałające światła w dzień to 100 zł mandatu i 2 punkty karne. W nocy taryfikator zakłada dotkliwszą karę – 300 zł i 6 punktów karnych.

W teorii, polscy kierowcy nie są zobowiązani do wożenia żarówek w samochodzie jako podstawowego wyposażenia – w odróżnieniu od swoich kolegów z Chorwacji, Słowacji Czech czy Francji. Chociaż prawo tego nie wymaga, warto to jednak rozważyć, zwłaszcza wtedy, gdy wybierasz się w długą trasę. Dzięki temu szybko naprawisz awarię i możesz kontynuować jazdę bez obawy o to, że złapie Cię policja.