Kiedy następuje przedawnienie mandatu?

Przekroczenie prędkości, nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu, parkowanie w niedozwolonym miejscu to tylko niektóre przewinienia, za które kierowca zostanie ukarany – czy to punktami karnymi, czy mandatem. Policjant może nałożyć grzywnę w wysokości 50 zł, ale też 5000 zł. Oczywiście kierowca ma prawo odmówić przyjęcia mandatu, musi się jednak liczyć z tym, że sprawa trafi do sądu.

Należność można uregulować od razu u funkcjonariusza lub kolejnego dnia na poczcie czy w banku (osobiście lub przez Internet). Kwestie przedawnienia mandatów reguluje Kodeks wykroczeń (artykuł 45) – mówi on, ile czasu musi upłynąć, aby kierowca został zwolniony z obowiązku zapłaty grzywny.

Kiedy kierowca może dostać mandat?

Mandat jest wystawiany w tzw. postępowaniu mandatowym. Uprawniony funkcjonariusz może nałożyć grzywnę, jeśli złapie sprawcę na gorącym uczynku lub od razu po popełnieniu wykroczenia, ale też w sytuacji, gdy wykroczenie zostanie zapisane przez urządzenie rejestrujące lub przyrząd kontrolno-pomiarowy. Niekiedy przeprowadzane jest postępowanie wyjaśniające i dopiero w jego rezultacie wystawiany jest mandat. 

Zgodnie z polskim prawem wyróżniamy aż trzy rodzaje mandatów karnych:

• gotówkowy,
• zaoczny,
• kredytowany.

Wypowiedź eksperta

Mandat zaoczny oraz kredytowany powinien zawierać informację o wysokości grzywny i terminie jej zapłaty. Musi się tam również znaleźć nazwa organu, na którego rzecz należy wnieść opłatę oraz adnotacja o ewentualnych konsekwencjach niezapłacenia kary.

Natalia Tokarczyk-Jarocka, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Wysokość kar nakładanych w drodze mandatu karnego określa Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 24 listopada 2003 r. w sprawie wysokości grzywien nakładanych w drodze mandatów karnych za wybrane rodzaje wykroczeń, nazywane potocznie taryfikatorem mandatów.

Wystawienie mandatu przez funkcjonariusza

Mandat gotówkowy wystawiany jest osobom przebywającym w Polsce czasowo - tym, które nie mają polskiego obywatelstwa czy stałego miejsca pobytu. Jest on wydawany po uiszczeniu grzywny bezpośrednio funkcjonariuszowi – kierowca może zapłacić należność gotówką lub kartą.

W przypadku mandatu gotówkowego nie można mówić o okresie przedawnienia, ponieważ jest on opłacany od razu po nałożeniu kary. 

Wystawienie mandatu zaocznego

Kolejnym rodzajem grzywny za wykroczenia na drodze jest mandat zaoczny. Może on zostać wystawiony nawet w sytuacji, gdy sprawcy nie zastano na miejscu zdarzenia. Do najczęstszych wykroczeń, za które nakładany jest mandat zaoczny, należy zaliczyć:

• nieprawidłowe parkowanie,
• brak opłaty za miejsce parkingowe,
• pozostawienie samochodu w nieodpowiednim miejscu. 

W przypadku mandatu zaocznego nie ma wątpliwości co do sprawcy, jednak jest on nieobecny – osoba uprawniona do nałożenia kary zostawia mandat w widocznym dla kierowcy miejscu (np. za wycieraczką samochodu).

Zgodnie z przepisami mandat zaoczny powinien zostać ukaranemu doręczony lub pozostawiony w dobrze widocznym miejscu – w taki sposób, by mógł go niezwłocznie odebrać. Jeśli kierowca nie uiści należności w terminie, policja może wystąpić z wnioskiem do sądu o  jego ukaranie. 

Mandat na podstawie nagrania z urządzenia rejestrującego

Kierowca może również otrzymać mandat na podstawie nagrania z urządzenia rejestrującego – przekroczenie dozwolonej prędkości może zostać odnotowane przez fotoradar. Ich liczba w Polsce nieustannie się zwiększa, a jakość urządzeń jest coraz lepsza. Jeśli kierowca będzie jechał zbyt szybko, fotoradar wykona zdjęcia, które trafią do bazy centralnego systemu. Na zdjęciu widoczne będą: 

• numer rejestracyjny pojazdu,
• prędkość, z jaką się poruszał,
• miejsce i czas wykroczenia. 

Mandat za przekroczenie prędkości na podstawie nagrania z fotoradaru należy opłacić w ciągu 7 dni od momentu otrzymania zawiadomienia. Konsekwencją niedotrzymania terminu może być wszczęte postępowanie egzekucyjne. 

Ile jest czasu na zapłatę od chwili przyjęcia mandatu?

Ile masz czasu na uregulowanie należności od momentu przyjęcia mandatu? Wszystko zależy od tego, jakiego rodzaju jest to mandat. 

1. W przypadku mandatów zaocznych czas na zapłatę grzywny to 14 dni.
2. W przypadku mandatu karnego kredytowanego kierowca ma 7 dni na uiszczenie grzywny. 

Nieuregulowanie należności wiąże się często z przykrymi konsekwencjami – może zostać wszczęte postępowanie egzekucyjne, urząd skarbowy może ściągnąć należność z nadpłaty podatku, a w ostateczności komornik może zająć wynagrodzenie lub część mienia. Warto więc pamiętać, by mandat zapłacić jak najszybciej.

Po jakim czasie przedawnia się mandat?

W niektórych przypadkach może dojść do przedawnienia mandatu. Nie zdarza się to jednak często. Nie warto więc liczyć na szczęście, lepiej jak najszybciej zapłacić kwotę, na którą opiewa mandat kredytowany lub zaoczny. Kiedy można spodziewać się unieważnienia kary?

O tym, czy mandat się przedawni decyduje przede wszystkim rodzaj grzywny nałożonej na kierowcę. Nie można przecież mówić o przedawnieniu mandatu gotówkowego – tu płatność odbywa się do rąk własnych funkcjonariusza.

Mandaty zaoczne uprawomocniają się w chwili ich opłacenia. Jeżeli kwota nałożona mandatem zaocznym nie zostanie uregulowana w terminie, sprawa zostanie przekazana do sądu – zgodnie z Kodeksem wykroczeń policja ma na to rok. Jeśli zostało wszczęte postępowanie sądowe, okres przedawnienia będzie wynosił 2 lata, jeśli nie zostało wszczęte, mandat przedawnia się po roku.

Policjant może też wystawić mandat kredytowany – w przypadku tego rodzaju grzywny również można mówić o przedawnieniu. Jak przedawniają się mandaty kredytowane? Są one ważne 3 lata od momentu ich uprawomocnienia (mandat ten staje się prawomocny w momencie jego przyjęcia). Jeżeli w ciągu 3 lat nie uda się ściągnąć należności od ukaranego, grzywna ulega przedawnieniu. 

Co się stanie, jeśli nie zapłacę mandatu?

Jeśli funkcjonariusz nałożył grzywnę na kierowcę, należy jak najszybciej zapłacić mandat. Nieuregulowanie należności oznacza bowiem poważne konsekwencje. Jeśli na kierowcę nałożono mandat karny kredytowany, ma on 7 dni na zapłatę należności. W przeciwnym wypadku może zostać wszczęte przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne – właściwy organ może dochodzi należności aż przez kolejne 3 lata. 

Jeżeli kierowca został ukarany mandatem zaocznym, ma na jego zapłatę 14 dni. Jeśli kierowca nie ureguluje należności w terminie, policja może wnieść sprawę do sądu – w konsekwencji zostanie wszczęte postępowanie sądowe. 

Wypowiedź eksperta

Ukarany mandatem, który odmówił jego przyjęcia lub nie zapłacił należności, może zostać pociągnięty do zapłaty grzywny przez odpowiednie organy. Orzeczona kara podlega wykonaniu do momentu przedawnienia mandatu.

Natalia Tokarczyk-Jarocka, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Odmowa przyjęcia mandatu karnego – to nie oznacza anulowania grzywny!

Co w sytuacji, gdy obwiniony odmówił przyjęcia mandatu? Nie oznacza to, że kara zostanie automatycznie anulowana. Policja może wystąpić do sądu z wnioskiem o ukaranie sprawcy – sąd przeprowadzi postępowanie, oceni, czy kierowca rzeczywiście popełnił wykroczenie. W wypadku wszczęcia postępowania termin przedawnienia mandatu mija po dwóch latach.

Jeżeli sprawa trafi do sądu, to wymiar sprawiedliwości zadecyduje, czy mandat został nałożony słusznie, czy kierowca rzeczywiście dopuścił się wykroczenia. Szanse na udowodnienie niewinności oczywiście są, ale ukarany musi mieć mocne dowody. W przeciwnym razie nie tylko będzie musiał zapłacić grzywnę, ale też pokryć dodatkowe koszty sądowe, które często są kilkukrotnie wyższe niż sam mandat. 

Kierujący pojazdem ma prawo odmówić przyjęcia mandatu, ponieważ pozwalają na to przepisy Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia art. 99.

Podczas wypisywania mandatu karnego, funkcjonariusz ma więc obowiązek poinformować ukaranego o jego prawie do odmowy przyjęcia mandatu karnego. Warto jednak pamiętać, że sprawa trafi do sądu, a kierowca będzie się w nim musiał stawić. Konsekwencje nieprzyjęcia mandatu mogą być naprawdę poważne.

Kto kontroluje system mandatów i płatności?

Wielu kierowców liczy na to, że uda im się uniknąć płacenia mandatu. Warto sobie jednak uzmysłowić, że szansa na to jest niewielka. Dziś specjalne programy komputerowe zajmują się wyszukiwaniem niezapłaconych mandatów, zatem uprawnione do tego organy mogą bardzo szybko zgłosić sprawę do urzędu skarbowego jeszcze przed upływem okresu przedawnienia.

W celu prowadzenia nadzoru nad ruchem drogowym została stworzona komórka CANARD (Centrum Automatycznego Nadzoru nad Ruchem Drogowym). Dzięki automatycznej rejestracji wykroczeń (fotoradary, odcinkowy pomiar prędkości, kontrola przejazdów na czerwonym świetle) CANARD ujawnia naruszenia przepisów przez kierowców.

Porównaj ceny OC i AC

Zdjęcia i filmy wykonane przez urządzenia pomiarowe trafiają przez Centralny System Przetwarzania (CSP) do pracowników CANARD, którzy prowadzą dalsze czynności wyjaśniające – rezultatem może być nałożenie mandatu. Bazą danych nieopłaconych mandatów dysponuje urząd skarbowy.

Kierowca, który złamał przepisy nie powinien liczyć na przedawnienie mandatu, a raczej jak najszybciej uregulować należność. Niezapłacenie grzywny w terminie może oznaczać poważne konsekwencje, np. wszczęcie postępowania egzekucyjnego czy sądowego. To z kolei często wiąże się z jeszcze większym kosztem niż sam mandat.