Potrącenie pieszego na pasach – co grozi kierowcy?

W relacji samochód-pieszy ten ostatni jest zdecydowanie bardziej narażony na niebezpieczeństwo. Nie dziwią zatem policyjne roczne raporty. W tym za 2022 rok podano, że piesi uczestnicy ruchu drogowego stanowili 18,1% wszystkich poszkodowanych w wypadkach drogowych. Z kolei potrącenia stanowiły 21,6% wszystkich wypadków w skali roku.

Natomiast dane za pierwszy kwartał pokazują, że od stycznia do marca 2023 kierowcy doprowadzili do śmierci 21 osób pieszych. Czy jednak zawsze to kierowca pojazdu ponosi konsekwencje potrącenia na pasach? Jeśli do zdarzenia przyczyni się zachowanie pieszego, to on zostanie ukarany.

Jak to wygląda w praktyce i czy kara pozbawienia wolności po wypadkach z udziałem pieszych jest stosowana? Sprawdź, czego może się spodziewać sprawca wypadku na przejściu dla pieszych.

Kim jest pieszy w ruchu drogowym? 

Zanim przeanalizujemy zasady bezpieczeństwa na przejściach dla pieszych przypomnijmy, kim jest pieszy uczestnik ruchu drogowego wedle polskiego prawa. Być może zaskoczy Cię fakt, że będą to osoby nie tylko poruszające się na poboczu drogi lub chodniku. Dokładnie mówi o tym Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym, zwana także potocznie Kodeksem drogowym.

Zgodnie z jej zapisami pieszy to również ktoś to:

• porusza się na nogach poboczem drogi lub chodnikiem,
• prowadzi albo ciągnie rower, motocykl, motorower czy wózek, znajduje się na drodze publicznej poza pojazdem i nie wykonuje przy tym pracy,
• nie ukończył 10. roku życia i porusza się rowerem pod opieką osoby pełnoletniej.

O potrąceniu pieszego można mówić również w odniesieniu do tych grup uczestników ruchu drogowego.

Pierwszeństwo przed pojazdem – co mówią obecne przepisy?   

Pierwszeństwo pieszego na drodze zostało wzięte pod lupę w 2021 roku. Właśnie wtedy weszły w życie nowe przepisy, zgodnie z którymi pieszy jest uprzywilejowany nie tylko wtedy, gdy wchodzi na przejście, ale także gdy stoi przed nim. To nie oznacza jednak, że pieszy powinien się poruszać, nie zachowując należytej ostrożności.

W praktyce kierowca zbliżający się do pasów i dostrzegający pieszego stojącego na chodniku przed nimi powinien zawsze się zatrzymać. Podstawą prawną jest tutaj art. 13 Ustawy Prawo o ruchu drogowym, który znowelizowano w czerwcu 2021.

Pieszy ma zatem pierwszeństwo, ale musi przy korzystaniu z tego przywileju zachować ostrożność. Z kolei kierowca ma obowiązek ustąpić pieszemu pierwszeństwa, zwalniając lub zatrzymując pojazd, również przy zachowaniu ostrożności i zasady ograniczonego zaufania.

Co grozi za potrącenie pieszego na pasach? 

Potrącenie pieszego na pasach podlega karze na podstawie art. 177 Kodeksu karnego.

Podsumujmy, co wynika z przepisów. Kierowca musi liczyć się z:

• karą pozbawienia wolności do 3 lat, jeżeli doprowadził do wypadku, a poszkodowany pieszy doznał uszczerbku na zdrowiu w stopniu lekkim lub średnim (dotyczy to nawet nieumyślnego spowodowania wypadku),
• karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat, jeżeli a poszkodowany doznał ciężkiego uszczerbku na zdrowiu albo poniósł śmierć.

Kara pozbawienia wolności to oczywiście jeden z kilku scenariuszy, jeśli kierowca spowoduje zagrożenie bezpieczeństwa pieszego.

Czym jest ciężki uszczerbek na zdrowiu pieszego? 

Powiedzieliśmy, że kary pozbawienia wolności mogą spodziewać się ci kierowcy, którzy doprowadzili do uszczerbku na zdrowiu potrąconego pieszego. To jedno z najpopularniejszych pojęć w słowniku ubezpieczeniowym. Co właściwie oznacza? Zobaczmy, jak uszczerbek na zdrowiu definiuje chociażby towarzystwo Nationale Netherlanden w swoim OWU.

Uszczerbek na zdrowiu to uszkodzenie organu, narządu lub układu, powodujące trwałe upośledzenie czynności organizmu, powstałe wskutek nieszczęśliwego wypadku.

Pod uszczerbek na zdrowiu można więc podciągnąć bardzo wiele okoliczności. Do oceny stopnia, w jakim doszło do uszkodzenia ciałą czy upośledzenia czynności organizmu służą specjalne tabele, a wartość odszkodowania określa się procentowo.

Zobacz więcej na ten temat: Trwały uszczerbek na zdrowiu – jak ocenić? Informacje i tabela

Najsurowiej traktowani są kierowcy, którzy doprowadzą do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu pieszego. Jego definicję znajdziemy w art. 156 Kodeksu karnego.

Potrącenie pieszego a jazda po alkoholu 

Bardzo poważnie traktuje się też kierowców, którzy spowodowali wypadek po spożyciu alkoholu lub zbiegli z miejsca zdarzenia. Oto trzy scenariusze okoliczności zdarzenia:

1. Wypadek na przejściu dla pieszych bez ofiar śmiertelnych - do 4,5 lat pozbawienia kierowcy wolności, zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych od 3 do 15 lat, grzywna w wysokości od 10 000 do 60 000 złotych.
2. Wypadek, którego skutkiem jest uszczerbek na zdrowiu lub śmierć innej osoby - od 2 do 12 lat pozbawienia wolności, dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, grzywna w wysokości od 10 000 do 60 000 złotych.
3. Wypadek z ofiarami śmiertelnymi - od 3 do 12 lat pozbawienia wolności, dożywotni zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych, grzywna w wysokości od 10 000 do 60 000 złotych.

Potrącenie pieszego bez uszczerbku za zdrowiu 

Jeśli doszło do potrącenia pieszego, ale nie doznał on żadnego uszczerbku na zdrowiu, kierowca najpewniej otrzyma mandat na podstawie Kodeksu wykroczeń. Za podstawę prawną posłuży tutaj dokładnie art. 86.

Zgodnie z nowym taryfikatorem mandatów mandat za potrącenie pieszego na pasach wynosi do 2500 zł. Na tę kwotę składa się:

• 1500 zł za wymuszenie pierwszeństwa na pasach,
• 1000 zł na spowodowanie zagrożenia na drodze.

Wypowiedź eksperta

Osobnym przypadkiem jest recydywa, czyli sytuacja, w której kierowca po raz kolejny w ciągu 2 lat dopuszcza się poważnego wykroczenia. Wówczas kara finansowa nałożona przez policjanta może wynieść nawet 6000 zł.

Kamil Sztandera, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Poza tym za nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na przejściu możesz otrzymać od 10 do 15 punktów karnych.

Od czego zależy kara za potrącenie pieszego na pasach? 

Policja czy później sąd kieruje się rozmaitymi czynnikami przy wymierzaniu kary za potrącenie pieszego na pasach. Najgorzej jest, jeśli padnie zarzut popełnienia przestępstwa, a więc gdy będzie to np. śmiertelne potrącenie. Jak wspomnieliśmy, równie surowo traktowani są kierowcy, u których stężenie alkoholu we krwi wskaże, że miał on wpływ na ich osąd za kierownicą.

Osoby, które dopuściły się recydywy lub uciekły z miejsca wypadku także mogą spodziewać się poważnych konsekwencji. Każde tego typu zdarzenie może mieć różne okoliczności, które służby i sąd będą chcieli dokładnie zbadać. Nie zawsze bowiem do potrącenia pieszego dochodzi wyłącznie z winy kierowcy.

Ważne są:

• zachowanie pieszego (może się np. okazać, że nie dostosował się do przepisów ruchu drogowego lub nie zachował ostrożności),
• postawa kierowcy (jego technika jazdy czy stosowanie się do przepisów mogą pozostawiać wiele do życzenia lub wręcz przeciwnie),
• celowość zdarzenia (czy sprawca doprowadził do niebezpiecznej sytuacji z rozmysłem),
• stopień uszczerbku na zdrowiu (jeśli to trwały lub ciężki uszczerbek, kara dla sprawcy będzie poważniejsza).

Odszkodowanie za potrącenie na pasach 

Jeśli dojdzie do potrącenia pieszego na pasach, może on ubiegać się o odszkodowanie. Taki wniosek składa się wówczas w towarzystwie ubezpieczeniowym, w którym sprawca wypadku ma wykupioną polisę OC. Powinien o to zapytać kierowcę, który ma obowiązek udzielić mu takiej informacji.

Taką procedurę najlepiej uruchomić jak najszybciej, o ile pozwalają na to okoliczności zdarzenia, a poszkodowany pieszy nie odniósł ciężkich obrażeń wymagających przewiezienia do szpitala. W uzyskaniu zadośćuczynienia czy odszkodowania od sprawcy pomocne mogą być również działania policji i sporządzona przez funkcjonariuszy notatka.

O co może się domagać poszkodowany pieszy? 

Jeśli pieszy zostanie potrącony przed nadjeżdżający pojazd, ma dosyć szerokie pole, jeśli chodzi o świadczenia z tego tytułu. Oczywiście swoje oczekiwania powinien formułować w odniesieniu do okoliczności zdarzenia. Często jednak przy potrąceniu pieszego na pasach dochodzi do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Ten z kolei wiąże się z kosztami:

• leczenia,
• rehabilitacji,
• transportu do placówki medycznej,
• opieki (w przypadku niesamodzielności poszkodowanego).

Ich zwrotu pieszy może się domagać od kierowcy pod warunkiem, że wszystkie te wydatki zostaną dokładnie udokumentowane.

Jak starać się o odszkodowanie za potrącenie na przejściu? 

Niektóre zakłady ubezpieczeniowe udostępniają na swoich stronach formularze online. Za ich pośrednictwem poszkodowany może zgłosić roszczenia z polisy sprawcy wypadku. Zgłoszenia można także dokonać mailowo, telefonicznie lub wysyłając wniosek tradycyjną pocztą.

Jeśli kierowca odmówił podania nazwy swojego zakładu ubezpieczeń, można ustalić go nawet samodzielnie za pomocą numeru rejestracyjnego (w bazie Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego). Kiedy dokonać zgłoszenia? Najszybciej jak będzie to możliwe. Trzeba brać także pod uwagę kwestię przedawnienia się roszczeń. W przypadku poważnych obrażeń lub śmierci, ten termin wynosi 20 lat.

Nierzadko poszkodowani składają wniosek o wypłatę odszkodowania po zakończonym leczeniu. Jest to uzasadnione, ponieważ ubezpieczyciel wymaga przy tym pełnej dokumentacji medycznej, którą dopiero wtedy poszkodowany może uzyskać.

Potrącenie pieszego na przejściu a odmowa wypłaty odszkodowania 

Czy ubezpieczyciel może obniżyć wysokość odszkodowania lub odmówić jego wypłaty? Owszem, po zbadaniu okoliczności zdarzenia. Jeśli okaże się, że poszkodowany pieszy przyczynił się do niebezpiecznej sytuacji na drodze, ubezpieczyciel może obniżać kwotę należnego świadczenia właśnie o tzw. przyczynienie się.

Natomiast jeśli policja lub sąd orzeknie o całkowitej winie pieszego, w ogóle nie dostanie od od zakładu ubezpieczeń kierowcy odszkodowania.

Potrącenie pieszego na pasach z jego winy – co to znaczy? 

Zdarza się, że to właśnie pieszy przyczynił się do potrącenia. Jak to możliwe? Wyobraź sobie, że jedziesz ulicą, stosując się do ograniczenia prędkości w terenie zabudowanym. Zupełnie niespodziewanie na jezdnię wybiega mężczyzna, który liczył że zdąży przebiec na drugą stronę przed pojazdem. W takiej sytuacji kierowca nie ma szansy, aby zatrzymać samochód na czas, co skutkuje potrąceniem właśnie z winy pieszego.

Takich niebezpiecznych sytuacji w ruchu drogowym, do których może dojść w wyniku niewłaściwego zachowania pieszego, jest znacznie więcej: celowe wtargnięcie pod auto,

• przechodzenie przez jezdnię w miejscach niedozwolonych i bez odpowiednich oznaczeń,
• przechodzenie przez jezdnię na czerwonym świetle,
• poruszanie się po jezdni zamiast chodnikiem czy poboczem,
• znajdowanie się pod wpływem alkoholu lub narkotyków,
• rozproszenie przez korzystanie z różnych urządzeń elektronicznych,
• brak odblasków wieczorem i w nocy w terenie niezabudowanym.  

Co ważne, jeśli to pieszy przyczyni się do zdarzenia, będzie on musiał zrekompensować kierowcy wszystkie straty, np. uszkodzone elementy samochodu. Jak widać, ostrożność w ruchu drogowym popłaca i zasada ta, podobnie jak zasada ograniczonego zaufania, dotyczy zarówno pieszych, jak i kierujących pojazdami.