Oznaczenia oleju silnikowego - jak je czytać?

Wybór odpowiedniego oleju silnikowego to nie tylko kwestia preferencji, ale i konieczność, jeśli chcesz, by silnik Twojego samochodu działał bez zarzutu. Na butelce z olejem znalazłeś symbole 0W20, 5W30, 10W40? A może ACEA A3-B4? Każdy z nich dostarcza ważnych informacji dotyczących m.in. lepkości, norm jakościowych czy przeznaczenia oleju.

Jakie zadanie pełni olej silnikowy?

Substancje smarujące w silnikach spalinowych zmniejszają tarcie między ruchomymi częściami jednostki napędowej, co zapobiega ich nadmiernemu zużyciu. Dodatkowo, chłodzą silnik odprowadzając ciepło, które powstaje w wyniku tarcia i spalania paliwa, chronią przed korozją, a także neutralizują kwasy i inne substancje powstające podczas procesów spalania.

Jakie są rodzaje olejów silnikowych?

Oleje silnikowe można podzielić na trzy główne grupy. Różnią się one procesem produkcji oraz właściwościami.

1. Oleje mineralne - powstają w procesie destylacji ropy naftowej (w procesie rafinacji ropy naftowej), co sprawia, że są mniej zaawansowane technologicznie. Mają prostą strukturę molekularną, przez co ich właściwości smarne są słabsze, a odporność na wysokie temperatury mniejsza. Stosuje się je głównie w starszych silnikach, które nie wymagają zaawansowanych technologii smarowania.

Ich cena jest najniższa, ale jednocześnie trzeba je częściej wymieniać. Obecnie oleje mineralne są wykorzystywane głównie jako dodatek do bardziej zaawansowanych olejów lub w starszych pojazdach.

2. Oleje syntetyczne - powstają w wyniku syntezy chemicznej, co pozwala na stworzenie substancji o precyzyjnie dobranej strukturze. Ma ona wysoką odporność na rozkład i utlenianie, a także dłuższą żywotność. Dzięki temu jest idealna do nowoczesnych silników o wysokiej wydajności. Oleje syntetyczne lepiej radzą sobie w ekstremalnych warunkach – zarówno podczas niskich, jak i bardzo wysokich temperatur. Chociaż są droższe, dłuższy okres między wymianami i lepsza ochrona silnika rekompensują cenę.

3. Oleje półsyntetyczne - kompromis między olejami mineralnymi a syntetycznymi. To mieszanki olejów mineralnych i syntetycznych, które łączą zalety obu typów - mają lepsze właściwości smarne i termiczne niż oleje mineralne, ale są tańsze niż syntetyczne. To idealny wybór dla osób, które potrzebują dobrego oleju silnikowego w niskiej cenie.

Najczęściej stosuje się je w pojazdach o umiarkowanym stopniu zaawansowania technicznego oraz w codziennej eksploatacji, gdzie nie ma ekstremalnych warunków pracy.

Istnieje także bardziej szczegółowy podział na grupy baz olejowych.

W zależności od zastosowanej proporcji ww. baz olejowych, olej silnikowy zostaje przyporządkowany do danej kategorii podstawowej. W sporym uproszczeniu można powiedzieć, że:

• mieszanka baz z grupy I i II to oleje mineralne,
• połączenie bazy z grup III, IV i V to oleje syntetyczne,
• mieszanki baz mineralnych i syntetycznych to z kolei oleje półsyntetyczne.

Jaki rodzaj oleju silnikowego wybrać?

Wybór odpowiedniego rodzaju oleju zależy m.in. od wieku pojazdu, specyfikacji producenta, warunków eksploatacji oraz stylu jazdy. Jeśli masz starszy samochód, olej mineralny może być wystarczający, ale dla nowoczesnych silników z turbosprężarką czy o wysokiej mocy zaleca się oleje syntetyczne. Półsyntetyczne będą natomiast dobrym wyborem dla kierowców, którzy potrzebują balansu między jakością a ceną.

Jakie są najpopularniejsze klasyfikacje olejów silnikowych?

Olej silnikowy musi spełniać odpowiednie normy dotyczące zarówno jego lepkości, jak i jakości.

• Klasyfikacja SAE jest najpopularniejszą normą lepkości. Producenci silników stosują też własne klasyfikacje;
• Główne klasyfikacje jakościowe to: API (amerykańska klasyfikacja jakościowa), ACEA (europejska klasyfikacja jakościowa), ILSAC (normy oparte na API, oznaczane literami „GF”, które określają wymagania związane z nowoczesnymi silnikami).

Klasyfikacja lepkości olejów silnikowych SAE

Oznaczenie lepkości oleju opisuje jego gęstość oraz zdolność do przepływu i określa, jak skutecznie smaruje on elementy silnika w różnych temperaturach.

Klasyfikacja SAE (stworzona przez Society of Automotive Engineers) wyróżnia oleje silnikowe klasy zimowej i letniej, z podziałem na 14 klas:

• Sześć klas  zimowych: 0, 5, 10, 15, 20, 25, dodatkowo oznaczonych literą W (z ang. Winter – zima, np. 5W, 10W) - im niższa liczba przed literą W, w tym niższej temperaturze otoczenia może być stosowany olej. Warto podkreślić, że wskazana liczba nie jest odpowiednikiem temperatury na zewnątrz. Przykładowo, klasa lepkości zimowej 0W może wskazywać na bezpieczne uruchomienie silnika w temp. do -35°C, natomiast 25W, do -10°C
• Osiem klas letnich: 8, 12, 16, 20, 30, 40, 50, 60 - im wyższa liczba, tym lepsze parametry zachowa olej wraz ze wzrostem temperatury (określeniem klasy letniej jest lepkość kinematyczna w 100°C oraz lepkość dynamiczna w warunkach wysokiej temperatury i wysokiego ścinania (HTHS w w 150°C))

Powyżej przedstawiliśmy w możliwie najprostszy sposób zasady oznaczenia olejów silnikowych dla określonej lepkości. Osobom zainteresowanym szczegółami polecamy poniższy film

Pamiętaj, że podczas wyboru klas lepkości oraz innych parametrów oleju powinieneś opierać się na zaleceniach producenta Twojego samochodu (znajdziesz je np. w książce obsługi pojazdu). Zwróć uwagę, że oleje o takim samym SAE, ale ze specyfikacją dla innej marki pojazdu, mogą różnić się od siebie.

Klasyfikacja olejów silnikowych jakościowa API

Amerykański Instytut Nafty (API ang. American Petroleum Institute) opracował bardzo prostą klasyfikację olejów silnikowych, dzieląc je na grupy:

• S – do silników benzynowych
• C – do silników Diesla
• F – opracowanych do użytku w wybranych wysokoobrotowych czterosuwowych jednostkach wysokoprężnych.

Litera występująca po literze określającej grupę mówi o kategorii (dla silników benzynowych od A do P, a dla diesli od A do K) i określa wydajność oleju w konkretnych obszarach, takich jak osłony silnika czy kontrola zużycia. Dodatkowo, oznaczenia oleju silnikowego dla diesli mogą określać podnormy, oznaczone cyfrą na końcu np. CJ-4. Z kolei w grupie “F” istnieje obecnie tylko jedna kategoria – FA-4.

Niektóre środki należą jednocześnie do kilku klas i mogą posiadać np. takie oznaczenie oleju silnikowego: API SL/CF/CF-4.

Oznaczenie olejów silnikowych API

ACEA – europejska klasyfikacja jakości olejów silnikowych

Europejskie Stowarzyszenie Producentów Pojazdów ACEA (ang. European Automobile Manufacturers’ Association) również opracowało normy klasyfikacji olejów silnikowych. W tym przypadku dokonano podziału na cztery klasy:

• A – oleje do silników benzynowych
• B – oleje do silników Diesla
• C – oleje niskopopiołowe (Low SAPS) do silników benzynowych z układami katalitycznymi i diesli z filtrami DPF
• E – oleje do silników Diesla, montowanych w pojazdach ciężarowych.

Po literze określającej grupy A i B stosuje się cyfry od 1 do 5, a dla olejów z symbolem C cyfry od 1 do 4. Oleje z grupy E mogą być z kolei oznaczone cyfrą od 1 do 9.

Co wskazują oznaczenia cyfrowe? Im wyższa cyfra, tym lepsze właściwości posiada olej w zakresie zabezpieczania silnika przed zużyciem.

Oznaczenia oleju silnikowego ACEA mogą zawierać także dwie litery i cyfry (np. A3/B3), gdy oleje spełniają równolegle normy dla obu rodzajów silników.

Wypowiedź eksperta

Dopuszcza się stosowanie oleju silnikowego o wyższym oznaczeniu ACEA niż rekomenduje producent pojazdu. Przykładowo, do silnika samochodu przystosowanego do pracy na oleju A3 można użyć oleju A4. Jednak nigdy nie wolno obniżyć klasy rekomendowanej przez producenta, czyli w tym przypadku zalać go olejem A2.

Natalia Tokarczyk-Jarocka, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Przykładowe oznaczenia oleju silnikowego według normy ACEA

ILSAC – klasyfikacja jakości olejów silnikowych

ILSAC jest oparta na klasyfikacji API, ale wprowadza dodatkowe normy związane z wydajnością paliwową oraz ochroną środowiska. Norma ILSAC została oznaczona literami GF. Po nich pojawia się cyfra oznaczająca kolejno wydawaną normę. Obecnie obowiązującą normą jest GF-6.

Jak wybrać odpowiedni olej silnikowy?

Planujesz wymianę oleju silnikowego? Koniecznie sprawdź zalecania producenta Twojego modelu samochodu. Jeśli źle dobierzesz olej, możesz doprowadzić do uszkodzenia silnika. Pamiętaj także, że:

• Dobór oleju zależy m.in. od stanu silnika i wieku auta. Jeśli samochód ma już sporą liczbę przejechanych kilometrów, to możesz zastanowić nad zmianą oleju na taki, który zwiększy ochronę jednostki napędowej.
• Jeśli wcześniej stosowałeś olej o wyższej lepkości, to nie stosuj w jego miejsce produktu o niższej lepkości. W ten sposób zwiększysz ryzyko wystąpienia wycieków.
• W przypadku doboru lepkości oleju, ważnym czynnikiem powinien być klimat w jakim samochód będzie użytkowany. Jeśli uwzględnisz ten czynnik, nie będziesz mieć problemów np. przy odpalaniu silnika w zimie.
• W nowych samochodach zazwyczaj stosuje się oleje syntetyczne, które są wzbogacone odpowiednimi dodatkami.
• Olej półsyntetyczny jest zbliżony do oleju syntetycznego i kosztuje mniej.
• Olej mineralny sprawdzi się w przypadku starszych samochodów.
• Nigdy nie mieszaj olejów różnego rodzaju o innych parametrach gęstości. Możesz kupić dowolny produkt dostępny na rynku, ale powinien on posiadać właściwości wskazane przez producenta pojazdu.

Przed zakupem oleju warto także poprosić o radę mechanika. Może on zaproponować konkretny produkt po sprawdzeniu stanu jednostki napędowej i stopnia jej eksploatacji.