Kupno samochodu z wadami – jakie uprawnienia ma kupujący?

Niezależnie od tego, czy kupujesz samochód używany czy nowy, może się zdarzyć, że trafi Ci się model wadliwy. Co więcej, owa wada może nie zostać wykryta nawet podczas pierwszej jazdy próbnej lub przeglądu technicznego. Na szczęście kupujący ma prawo dochodzić swoich praw od sprzedawcy – kwestię odpowiedzialności zbywcy za tzw. wady ukryte poruszają przepisy Ustawy z dnia 26 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny oraz Ustawa z dnia 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta. Ustawowa odpowiedzialność sprzedawcy przez długi czas nazywana była rękojmią i obejmowała zarówno wady fizyczne, jak i prawne oferowanego towaru. Rok 2023 przyniósł nieco zmian, o których przeczytasz poniżej.

Prawa kupującego – przepisy

Dnia 4 listopada 2022 roku uchwalono Ustawę o zmianie Ustawy o prawach konsumenta, Ustawy Kodeks cywilny oraz Ustawy Prawo prywatne międzynarodowe, która wprowadziła ważne modyfikacje w zakresie rękojmi. Znowelizowane przepisy zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2023 roku. Jedną z istotniejszych zmian była rezygnacja z pojęcia wady fizycznej i prawnej (jak zapisano w Kodeksie cywilnym) na rzecz terminu „brak zgodności towaru z umową”.

Inną istotną zmianą było również wydłużenie okresu, w którym konsument może dochodzić roszczeń z tytułu dawnej rękojmi do ponad sześciu lat. Wprowadzono również obowiązek zwrotu w ciągu 14 dni kwoty należnej konsumentowi za skorzystanie z prawa rękojmi (obniżenie ceny/odstąpienie od umowy).

Ustawodawca zastosował także hierarchię środków ochrony, z których może skorzystać kupujący. W pierwszej kolejności jest to naprawa lub wymiana towaru (przywrócenie go do stanu zgodności z umową), następnie obniżenie ceny i ewentualnie odstąpienie od umowy.

Do umów zawieranych z konsumentem nie stosuje się już przepisów Kodeksu cywilnego (art. 556-576). Od 1 stycznia 2023 przysługują mu uprawnienia zapisane w nowym rozdziale Ustawy o prawach konsumenta (rozdział 5a). O rękojmi będzie zatem mowa, gdy sprzedaż następuje pomiędzy przedsiębiorcami, w przypadku wykonywania umowy na rzecz konsumenta stosuje się termin” brak zgodności towaru z umową” oraz przepisy Ustawy o prawach konsumenta.

Towar niezgodny z umową, czyli jaki?

Zakupienie towaru niezgodnego z umową oznacza to samo, co nabycie towaru z wadą. O niezgodności z umową (wadzie np. fizycznej) możemy mówić, jeśli:

• przedmiot sprzedaży nie ma właściwości, które powinien mieć, np. ze względu na swoje przeznaczenie (cel zapisany w umowie);
• towar nie ma właściwości, o których sprzedający zapewniał, że ma;
• zakupiony towar nie nadaje się do celu, o którym kupujący informował sprzedawcę podczas zawierania umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia do takiego przeznaczenia;
• towar został sprzedany w stanie niezupełnym.

Jakie są konsekwencje ukrywania wad samochodu przy sprzedaży?

Sprzedaż samochodu tylko pozornie jest prostą czynnością. Zobacz artykuł

Kto i jak może dochodzić praw z tytułu dawnej rękojmi?

Podmiotem uprawnionym do skorzystania z dawnej rękojmi, uregulowanej obecnie przez przepisy Ustawy o prawach konsumenta, są:

• konsumenci;
• osoby fizyczne zawierające umowę związaną z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą, jeśli umowa ta nie ma charakteru zawodowego, wynikającego z przedmiotu wykonywanej działalności.

Mogą oni domagać się przede wszystkim przywrócenia zgodności towaru z umową, a więc naprawy, ewentualnie wymiany (w przypadku samochodu jest to możliwe jedynie, jeśli auto jest nowe, zostało zakupione w salonie). Jeśli jest to niemożliwe, konsument ma prawo żądać obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy.

Jak długo konsument może dochodzić swoich praw z tytułu rękojmi?

Nowelizacja przepisów doprowadziła do wydłużenia okresu, w którym sprzedający ponosi odpowiedzialność za wydanie wadliwego towaru. Choć przedsiębiorca odpowiada za wszelkie wady ujawnione w ciągu dwóch lat od chwili przekazania towaru, w nowych przepisach brak konkretnej informacji o terminie przedawnienia takich roszczeń.

Zastosowanie mają więc przepisy Kodeksu cywilnego, art. 118, które mówią, iż termin przedawnienia wynosi sześć lat i jest automatycznie wydłużony do końca ostatniego roku kalendarzowego. Wynika z tego, że roszczenia konsumentów przedawnią się dopiero po upływie ośmiu lat.

Rękojmia w relacji B2B

W przypadku sprzedaży pomiędzy przedsiębiorcami zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego, art. 556-576. Niekiedy firmy decydują o wyłączeniu w umowie prawo do rękojmi, a robią to poprzez umieszczanie zapisu: 

• strony zgodnie ustalają, że odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi zostaje wyłączona.

Jednak taki zapis staje się nieaktualny, jeśli sprzedawca zataił celowo wadę przed kupującym (art 558 § 2 Kodeksu cywilnego). W takim przypadku firma, która kupiła samochód, musi udowodnić, że wada była i sprzedawca o niej wiedział.

Z drugiej strony - gdy w umowie strony nie wyłączą odpowiedzialności - kupującemu (przedsiębiorcy) przysługują takie same prawa, jakby był konsumentem. Oznacza to, że może on żądać:

• usunięcia wady lub wymiany wadliwego samochodu na pozbawionego wad (to drugie możliwe jest tylko przy kupnie nowego auta z salonu);
• obniżenia ceny lub odstąpienia od umowy.

Kiedy i jakie wady samochodu stanowią podstawę do skorzystania z rękojmi?

Wada ukryta samochodu to taka niesprawność lub ułomność auta, o której kupiec nie wiedział w chwili zakupu i nie mógł jej dostrzec podczas oględzin. Termin prawny “wady ukryte” dotyczy zarówno tych wad, których sprzedawca był świadomy, ale je zataił, jak i tych mu nieznanych. Wadami ukrytymi są zatem braki w samochodzie, które istniały w chwili zawarcia umowy, ale były niewidoczne. 

Można podzielić je na:

• techniczne;
• prawne.

Do technicznych wad zaliczają się wszelkie usterki i uszkodzenia (cofnięty licznik, zakamuflowane uszkodzenia po wypadku), a prawnych - np. zatajenie, że na samochodzie ciąży egzekucja komornicza, pojazd pochodzi z kradzieży czy niemożliwe jest jego zarejestrowanie. Wadą ukrytą jest też nieposiadanie właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewniał. W stosunku do pojazdów taką właściwością jest np. bezwypadkowość. Jeśli z czasem okaże się, że samochód jednak brał udział w wypadku, kupiec może dochodzić rękojmi z tego tytułu.

O wadzie można mówić, jeśli owo uszkodzenie czy usterka:

• zmniejszają wartość pojazdu,
• zmniejszają użyteczność samochodu,
• sprawiają, że kupiony pojazd jest niepełny lub niezgodny z opisem sprzedawcy.

We wszystkich tych przypadkach kupujący ma prawo dochodzić swoich racji, korzystając z rękojmi.

Kiedy sprzedawca nie odpowiada z tytułu rękojmi przy sprzedaży samochodu?

Sprzedawca jest zwolniony z odpowiedzialności z tytułu rękojmi w sytuacji, kiedy kupujący wiedział w chwili zakupu o wadzie. Handlarze dodają niekiedy do umowy kupna-sprzedaży zapiski, że:

• sprzedawca oświadcza, że nie zataił przed kupującym żadnych wad samochodu, które byłyby mu znane;
• kupujący oświadcza, że zapoznał się ze stanem technicznym pojazdu i nie wnosi żadnych uwag w tym zakresie.

Czy zastosowanie tych zapisów całkowicie zwalnia sprzedawcę z odpowiedzialności w ramach rękojmi? Nie do końca. Orzecznictwo mówi, że w takim przypadku sprzedający powinien udowodnić, że kupujący wiedział o wadzie, która jest przedmiotem rękojmi.

Wada ukryta samochodu z komisu a wypadek na drodze 

Obowiązek utrzymywania samochodu w takim stanie technicznym, aby nie zagrażał bezpieczeństwu użytkowników dróg ciąży na właścicielu. Z drugiej strony - jeśli właściciel nie wie o wadzie ukrytej, nie może jej usunąć. Wada może ujawnić się dopiero w chwili wypadku. W takiej sytuacji właściciel ma prawo żądać od sprzedawcy zwrotu wszystkich kosztów poniesionych w związku z wypadkiem. Musi jednak wtedy udowodnić, że to utajona wada pojazdu była bezpośrednią przyczyną zdarzenia. Niestety oznacza to konieczność wejścia na drogę sądową.

Czy ubezpieczenie może chronić przed wadą ukrytą samochodu?

Ubezpieczenie OC chroni od odpowiedzialności za spowodowane szkody, także wtedy, kiedy przyczyną wypadku była wada ukryta samochodu. Może jednak pojawić się problem, gdy pojazd nie miał ważnych badań technicznych. Wówczas firma ubezpieczeniowa wypłaci odszkodowanie, ale ma prawo dochodzić regresu od właściciela.

Wypowiedź eksperta

Ubezpieczenie OC chroni od odpowiedzialności za spowodowane szkody, także wtedy, kiedy przyczyną wypadku była wada ukryta samochodu. Może jednak pojawić się problem, gdy pojazd nie miał ważnych badań technicznych. Wówczas firma ubezpieczeniowa wypłaci odszkodowanie, ale ma prawo dochodzić regresu od właściciela.

Stefania Stuglik, Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Właściciel pojazdu musi pamiętać o konieczności wykupienia obowiązkowej polisy OC. Jeśli kupuje samochód używany i przejmuje ubezpieczenie po poprzedniku, musi mieć świadomość, że nie przedłuży się ono automatycznie. Za brak ważnego OC nakładane są wysokie kary finansowe – w 2025 roku właściciel samochodu osobowego, który spóźni się z zapłatą składki dłużej niż 14 dni, zapłaci 9330 zł. Znalezienie atrakcyjnej oferty OC oraz dodatkowych ubezpieczeń możliwe jest dzięki internetowemu kalkulatorowi OC i AC. To proste w obsłudze i bezpieczne narzędzie pozwoli szybko porównać propozycje najbardziej znanych towarzystw, a także zakupić wybraną polisę online.