Kierowanie ruchem przez policjanta – jak odczytywać sygnały?

Obecność policjanta lub innej osoby kierującej ruchem na skrzyżowaniu zdarza się tylko w wyjątkowych okolicznościach. Dlatego zarówno kierowcy, jak i piesi często nie mają pewności, w jaki sposób należy się zachować w sytuacji, gdy funkcjonariusz kieruje ruchem. Warto jednak być przygotowanym na niespodziewane sytuacje i od czasu do czasu odświeżyć wiedzę dotyczącą sygnałów dawanych przez policjantów.

Jakie przepisy regulują kierowanie ruchem drogowym przez policję?

Jednym z podstawowych zadań policjantów z wydziału ruchu drogowego jest kierowanie ruchem. Zgodnie z art. 5 Ustawy Prawo o ruchu drogowym:

„Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani stosować się do poleceń i sygnałów dawanych przez osoby kierujące ruchem lub uprawnione do jego kontroli, sygnałów świetlnych oraz znaków drogowych, nawet wówczas, gdy z przepisów ustawy wynika inny sposób zachowania niż nakazany przez te osoby, sygnały świetlne lub znaki drogowe”.

Kierowanie ruchem przez policjantów może być kłopotliwe dla jego uczestników, jeżeli nie są pewni znaczenia poszczególnych gestów. Warto zatem zapoznać się z poszczególnymi sygnałami i wiedzieć co oznaczają poszczególne gesty policjantów. Wówczas unikniemy stresu związanego z przejazdem przez skrzyżowanie, na którym policja kieruje ruchem.

W jakich sytuacjach policjant może kierować ruchem?

Przede wszystkim należy przypomnieć, że polecenia osoby kierującej ruchem mają pierwszeństwo przed znakami drogowymi i sygnalizacją świetlną. Kierowanie ruchem przez policjanta (lub inną osobę uprawnioną) zdarza się tylko w wyjątkowych sytuacjach. W szczególności ma to miejsce, gdy na drodze pojawiają się utrudnienia związane ze zdarzeniami drogowymi, czy remontami. 

Przykładowe sytuacje, w których osoba uprawniona może kierować ruchem:

• gdy na skutek wypadku drogowego jeden z pasów jezdni został wyłączony z ruchu,
• sygnalizacja świetlna uległa awarii,
• natężenie ruchu w mieście jest szczególnie duże (np. 1 listopada),
• ze względu na odbywające się wydarzenie, konieczna jest zmiana organizacji ruchu (np. rajd rowerowy).

Co oznaczają sygnały wydawane przez policjanta?

Gdy policjant wchodzi na skrzyżowanie i przejmuje kierowanie ruchem, zawsze to sygnalizuje. Sposób wykonywania poleceń i sygnałów został szczegółowo uregulowany w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Do najważniejszych sygnałów wydawanych przez policjanta kierującego ruchem za pomocą postawy i ruchu rąk należą: 

1. Zezwolenie na wjazd na skrzyżowanie lub odcinek drogi 

Kierujący ruchem zwrócony jest bokiem do nadjeżdżających pojazdów. Sygnał ten jest odpowiednikiem świetlnego sygnału zielonego.

2. Zakaz wjazdu na skrzyżowanie lub odcinek drogi 

Kierujący ruchem zwrócony jest przodem lub tyłem do nadjeżdżających pojazdów. Sygnał ten jest odpowiednikiem świetlnego sygnału czerwonego.

3. Zmiana kierunku ruchu

Osoba kierująca ruchem skierowana jest przodem lub tyłem do nadjeżdżających pojazdów, jedną rękę ma podniesioną, a drugą opuszczoną. Dla kierowców jest to znak, że za chwilę nastąpi zmiana kierunku ruchu i powinni przygotować się do jazdy. Ten sygnał jest odpowiednikiem świetlnego sygnału żółtego nadawanego łącznie z czerwonym. 

4. Przywołanie

Policjant wykonuje ruch ręką po łuku w płaszczyźnie poziomej, a następnie całą dłonią skierowaną w dół wskazuje kierowcy miejsce na skrzyżowaniu, w którym powinien się zatrzymać.

5. Zatrzymanie się pojazdów z prawej lub lewej strony

Gest podniesienia jednej ręki przez policjanta oznacza dla nadjeżdżających pojazdów z prawej lub lewej strony nakaz zatrzymania się. 

6. Zakaz wjazdu na skrzyżowanie lub odcinek drogi za osobą kierującą ruchem

Ręka osoby kierującej ruchem wyciągnięta poziomo, poprzecznie do kierunku jazdy oznacza zakaz wjazdu na skrzyżowanie lub na odcinek drogi za osobą kierującą pojazdem. W warunkach dostatecznej widoczności sygnał ten jest nadawany przy pomocy tarczy do zatrzymywania pojazdów w czerwonym kolorze, z białym obrzeżem. Gdy widoczność jest niedostateczna policjanci do zatrzymywania pojazdów, wykorzystują tarczę ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym albo latarką ze światłem czerwonym.

7. Uwaga! Pojazd uprzywilejowany

Jeżeli do skrzyżowania zbliża się pojazd uprzywilejowany, kierujący ruchem powinien zapewnić mu bezpieczny przejazd, czyli zatrzymać ruch pojazdów i pieszych. W tym celu daje kilka sygnałów gwizdkiem, z jednoczesnym podniesieniem prawej ręki do góry, dając sygnał „uwaga”.

Czy tylko policjant może kierować ruchem?

Nie tylko funkcjonariusz policji ma prawo kierować ruchem drogowym. Zgodnie z art. 6 ustawy Prawo o ruchu drogowym, osobami upoważnionymi do wydawania poleceń uczestnikom ruchu są też: 

• żołnierze Żandarmerii Wojskowej lub wojskowego organu porządkowego,
• funkcjonariusze Straży Granicznej w strefie nadgranicznej,
• inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego,
• umundurowani inspektor kontroli skarbowej lub funkcjonariusze celni,
• strażnicy gminni (miejscy),
• pracownicy kolejowi na przejeździe kolejowym,
• pracownicy zarządu drogi lub inne osoby wykonujące roboty na drodze na zlecenie, lub za zgodą zarządu drogi,
• osoby nadzorujące bezpieczne przejście dzieci przez jezdnię, w wyznaczonym miejscu,
• kierowcy autobusów szkolnych w miejscach postoju związanych ze wsiadaniem lub wysiadaniem dzieci,
• ratownicy górscy podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej,
• strażacy Państwowej Straży Pożarnej i członkowie ochotniczej straży pożarnej podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej.

Jak wynika z przepisów, nie tylko policjant może wydawać polecenia i sygnały uczestnikom ruchu drogowego. Lista osób uprawnionych jest w rzeczywistości znacznie dłuższa. Oczywiście, nie wszystkie te osoby mają takie same kompetencje. Jednak kierowcy i piesi mają obowiązek zastosować się do poleceń wydawanych zarówno przez funkcjonariusza policji, strażnika gminnego, osób przeprowadzających dzieci na pasach przy szkole, jak i strażaka w trakcie akcji gaśniczej. 

Jakie mogą być kary w przypadku niezastosowania się do poleceń kierującego ruchem?

Polecenia i sygnały policjanta kierującego ruchem są obowiązkowe dla wszystkich uczestników ruchu – zarówno dla kierowców, jak i pieszych. Niezastosowanie się do nich stanowi wykroczenie określone w art. 92 § 1 Kodeksu wykroczeń: 

„Kto nie stosuje się do znaku lub sygnału drogowego albo do sygnału lub polecenia osoby uprawnionej do kierowania ruchem lub do kontroli ruchu drogowego, podlega karze grzywny albo karze nagany”. 

Mandat za niedostosowanie się do znaków policjanta kierującego ruchem wynosi: od 300 do 500 zł w przypadku kierowcy, a w przypadku pieszego – 100 zł.

Niedostosowanie się do sygnałów wydawanych przez osobę kierującą ruchem drogowym może zakończyć się nie tylko mandatem, lecz także spowodowaniem kolizji lub wypadku. W takim przypadku oprócz grzywny, z naszej polisy OC zostaną zlikwidowane powstałe szkody. W przypadku braku ważnego obowiązkowego ubezpieczenia pojazdu, będziemy musieli je pokryć z własnej kieszeni. Dodatkowo Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny może nałożyć na nas karę do 8400 zł – wyjaśnia Stefania Stuglik, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w porównywarce rankomat.pl.

Należy pamiętać, wykroczenia nie popełniamy tylko w sytuacji, w której nasze działanie lub zaniechanie prowadzi do wystąpienia negatywnego skutku, na przykład kolizji pojazdów. Samo niezastosowanie się do znaku, sygnału, czy polecenia osoby kierującej ruchem jest wystarczające, aby ponieść odpowiedzialność w formie kary grzywny lub nagany za wykroczenie z art. 92 § 1 Kodeksu wykroczeń. W trosce o bezpieczeństwo własne oraz innych uczestników ruchu warto posiadać umiejętność odczytywania gestów wydawanych przez policjanta lub inną osobę kierującą ruchem oraz pamiętać, że ich polecenia mają pierwszeństwo przed znakami drogowymi i sygnalizacją świetlną.

Źródła: 

1. Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (Dz.U.2020.110) – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19970980602/U/D19970602Lj.pdf
2. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 6 lipca 2010 r. w sprawie kierowania ruchem drogowym – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20101230840/O/D20100840.pdf 
3. Ustawa z 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz. U. 1971 Nr 12 poz. 114) – https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU19710120114/U/D19710114Lj.pdf