Jak przewozić dziecko w samochodzie - przepisy aktualne w 2024 roku

Po nowelizacji Ustawy Prawo o ruchu drogowym zniesiono granicę wieku dziecka (12 lat), zwalniającą jego rodziców lub opiekunów z obowiązku przewożenia go w samochodzie w foteliku lub innym urządzeniu podtrzymującym. W świetle obowiązujących przepisów, dzieci o wzroście poniżej 150 cm muszą korzystać z fotelika nawet do osiągnięcia pełnoletności (z nielicznymi wyjątkami).

W ustawie uregulowane zostały również inne kwestie związane z bezpiecznym przewozem dzieci. Przypominamy najważniejsze z nich i doradzamy, jak stosować je w praktyce.

Czy przewożenie dziecka w foteliku jest obowiązkowe?

Tak. Obowiązek oraz zasady przewożenia w foteliku lub innym urządzeniu przytrzymującym dziecka o wzroście poniżej 150 cm reguluje Ustawa Prawo o ruchu drogowym (art. 39). Przepisy odnoszą się zarówno do kierowców samochodów osobowych, jak i ciężarowych. Ustawodawca przewidział tylko kilka wyjątków, czyli sytuacji w których dziecko o niższym wzroście może podróżować w samochodzie zapięte wyłącznie pasami bezpieczeństwa (o tym w dalszej części artykułu).

Dzieci w jakim wieku powinny podróżować w foteliku?

Przepisy dotyczące wieku dziecka (12 lat), które obligowały kierowcę do zamontowania dla niego w samochodzie fotelika lub urządzenia przytrzymującego, zostały zniesione już kilka lat temu.

Ustawa z 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym wdrożyła przepisy UE dotyczące zasad przewożenia dzieci w pojazdach samochodowych. W porównaniu do wcześniejszych przepisów, zniesiono kryterium wieku dziecka. Pozostało jedynie kryterium wzrostu, tj. poniżej 150 cm. W związku z powyższym, dziecko, które ukończyło 12 lat, ale jednocześnie nie osiągnęło wymaganego wzrostu, powinno być przewożone w foteliku bezpieczeństwa lub urządzeniu przytrzymującym dla dzieci

Natalia Tokarczyk-Jarocka, ekspert ds. ubezpieczeń komunikacyjnych w rankomat.pl.

Co grozi kierowcy za nieprawidłowe przewożenie dziecka w samochodzie w 2024 r.? Mandaty i punkty karne

Za przewożenie dziecka w samochodzie bez fotelika lub niezgodnie z przepisami grozi mandat w wysokości 300 zł. Opłata karna jest taka sama, bez względu na popełnione wykroczenie. Może nim być np.:

• przewożenie dziecka mającego mniej niż 150 cm wzrostu poza fotelikiem bezpieczeństwa lub innym urządzeniem (o wyjątkach piszemy w dalszej części artykułu);
• przewożenie w foteliku bezpieczeństwa lub innym urządzeniu przytrzymującym dziecka siedzącego tyłem do kierunku jazdy na przednim siedzeniu samochodu wyposażonego w aktywną poduszkę powietrzną pasażera;
• przewożenie dziecka w wieku poniżej 3 lat w pojeździe niewyposażonym w pasy bezpieczeństwa i fotelik lub w pasy bezpieczeństwa i inne urządzenie przytrzymujące dla dzieci;
• przewożenie dziecka w foteliku bezpieczeństwa dla dziecka lub innym urządzeniu przytrzymującym dla dzieci zainstalowanym niezgodnie z zaleceniami producenta urządzenia.

Nieprawidłowe przewożenie dziecka w samochodzie - ile punktów karnych w 2024 r.?

Zgodnie z obowiązującym w 2024 r. Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie ewidencji kierujących pojazdami naruszających przepisy ruchu drogowego, za przewożenie więcej niż dwojga dzieci w pojeździe w sposób niezgodny z przepisami można otrzymać 15 punktów karnych. Popełnienie tego wykroczenia podczas przewożenia mniejszej liczby dzieci zmniejsza karę do:

• dwoje dzieci - 10 punktów karnych
• jedno – 5 punktów karnych.

Kiedy punkty karne zostaną usunięte z ewidencji?

Osoby, które otrzymały punkty karne za niewłaściwe przewożenie dziecka w samochodzie mogą być zainteresowane terminem, w jakim zostaną one automatycznie wykasowane z ewidencji kierujących pojazdami. Jaki obowiązuje obecnie mechanizm uzależniający usunięcie punktów karnych za naruszenie przepisów ruchu drogowego? 

W jakim samochodzie trzeba zamontować fotelik dla dziecka?

Obowiązek przewozu dzieci w foteliku lub innym urządzeniu podtrzymującym dotyczy wszystkich właścicieli samochodów osobowych. Dziecko powinno korzystać z fotelika również podczas podróży samochodami ciężarowymi, takimi jak:

• pojazdy kategorii M1 - to samochody przeznaczone do przewozu nie więcej niż 8 osób (nie licząc kierowcy), mające co najmniej cztery koła (kat. M),
• pojazdy kategorii N1, N2, N3 – służące do przewozu ładunków, o masie całkowitej (odpowiednio) do 3,5 t, 3,5 t -12 t oraz powyżej 12 t.  

Czym kierować się kupując fotelik dla dziecka?

Ponadto ustawodawca wskazuje, że wszystkie urządzenia przytrzymujące dla dzieci powinny być instalowane w pojeździe zgodnie z zaleceniami producenta urządzenia.

Niestety, w praktyce nie wszyscy rodzice czytają instrukcję obsługi fotelika. Często decydują się również na zakup produktu używanego. Takie urządzenie, nawet jeśli nie nosi śladów uszkodzenia, może już być wyeksploatowane, a wtedy nie spełnia właściwie swojej funkcji.

Jak wybrać fotelik dziecięcy samochodowy?

• Fotelik samochodowy powinien być dopasowany do profilu siedziska – należy sprawdzić czy po zamontowaniu jest stabilny, tzn. nie przesuwa się i nie kołysze;
• Najpopularniejszym rozwiązaniem jest montaż fotelika w samochodzie za pomocą pasów bezpieczeństwa. Jeśli to tylko możliwe (auto jest wyposażone w specjalne uchwyty), można wybrać fotelik montowany za pomocą systemu ISOFIX. Mocowanie isofix zapewnia lepsze i stabilniejsze zespolenie go z samochodem;
• Bardzo ważnym elementem fotelika są pasy bezpieczeństwa. Za najbezpieczniejsze uznaje się pasy 5-punktowe (z dodatkowym pasem biodrowym);
• Pasy bezpieczeństwa powinny być wytrzymałe, ale też miękkie, aby zapewnić dziecku wygodę. Istotna jest także prawidłowa ich regulacja (zarówno na długość, jak i wysokość);
• W przypadku fotelików dla najmłodszych dzieci (noworodków i niemowlaków) cała podstawka urządzenia powinna dotykać siedziska kanapy. Zaleca się, aby kąt nachylenia pomiędzy linią pleców dziecka a pionem wynosił od 30 do 45 stopni.

Jak i gdzie montować foteliki dziecięce w samochodzie?

Dopóki to tylko możliwe, powinniśmy przewozić dziecko w specjalnym foteliku tyłem do kierunku jazdy (minimum do 2. roku życia lub do czasu, gdy dziecko przekroczy limit wagi lub wzrostu określanego dla fotelika).

Polskie przepisy wprawdzie nie regulują tej kwestii, jednak analizy wyników testów fotelików samochodowych (tzw. crash testów, czyli symulowanych wypadków z użyciem fantomów przypominających ciało dziecka) przeprowadzonych przez niezależne organizacje konsumenckie (np. ADAC, AA TRUST czy EAMTC) wyraźnie wskazują, że jest to rozwiązanie najbezpieczniejsze.

Mały pasażer siedzący przodem do kierunku jazdy jest bardziej narażony na urazy szyi i kręgosłupa niż dziecko przewożone tyłem do kierunku jazdy (w foteliku typu RWF (Rear Way Facing) siła uderzenia rozkłada się na całe ciało)).

Kiedy można zastąpić fotelik podstawką?

Z wymianą fotelika na podstawkę samochodową nie powinniśmy się spieszyć. Chociaż przewożenie starszych dzieci w samochodzie w foteliku może niektórym rodzicom wydawać się śmieszne lub niepotrzebne, warto wiedzieć, że jest to najlepszy sposób na uchronienie go przed ewentualnymi obrażeniami podczas wypadku.

Czy przewożenie dziecka w samochodzie na podstawce jest bezpieczne? Podstawka jest tańsza i dla większych dzieci wygodniejsza. Niestety, na tym jej zalety się kończą. Takie urządzenie nie posiada zabezpieczeń górnych części ciała (przede wszystkim głowy i karku) oraz stabilnego oparcia po bokach.

Kiedy należy wymienić fotelik dla dziecka?

Producenci fotelików zalecają (a w większości wręcz wymagają), aby fotelik bezpieczeństwa został wymieniony na nowy, nawet po niegroźnej stłuczce. Nawet jeśli nie nosi on żadnych śladów uszkodzenia, jego konstrukcja mogła zostać osłabiona, a to w przyszłości może stwarzać poważne zagrożenie dla podróżującego w nim dziecka.

Gdzie bezpłatnie wymienić fotelik samochodowy po wypadku?

• Niektórzy producenci umożliwiają swoim klientom wymianę pokolizyjnego fotelika na nowy. Wystarczy przedstawić im dowód zakupu oraz dokument (np. notatkę policyjną) potwierdzający, że urządzenie było zamontowane w pojeździe podczas wypadku,
• Jeżeli pojazd został uszkodzony z winy innego kierowcy, o zwrot kosztów zakupu nowego fotelika możemy się upomnieć do ubezpieczyciela, przy okazji likwidacji szkody z OC sprawcy zdarzenia,
• Większość ubezpieczycieli gwarantuje wypłatę odszkodowania za uszkodzony fotelik samochodowy dla dziecka w ramach umowy autocasco.  

Kiedy można przewozić dziecko bez fotelika? Przepisy w 2024 r.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, przewóz dzieci w fotelikach lub innych urządzeniach podtrzymujących nie jest obowiązkowy, jeżeli:

• dziecko ma mniej niż 150 cm i więcej niż 135 cm wzrostu i ze względu na jego masę i wzrost nie jest możliwe zapewnienie mu odpowiedniego fotelika bezpieczeństwa lub innego urządzenia (uwaga! Dziecko może siedzieć tylko na tylnej kanapie i musi być zapięte w pasy);
• rodzic lub opiekun dziecka posiada zaświadczenie od lekarza o przeciwwskazaniu do stosowania fotelika;
• przewozimy trójkę dzieci, a w samochodzie nie ma możliwości zamontowania na tylnym siedzeniu trzech fotelików. Uwaga! Trzecie dziecko może jeździć z tyłu, pomiędzy fotelikami, ale powinno mieć przynajmniej 3 lata i być przypięte pasami.

Kiedy jeszcze możliwe jest przewożenie dziecka w samochodzie bez fotelika? Obowiązek przewożenia dzieci w foteliku nie dotyczy także przejazdu:

• taksówką,
• specjalistycznym środkiem transportu sanitarnego,
• pojazdem Policji, Straży Granicznej lub straży gminnej /miejskiej.

Czego zabraniają przepisy w 2024? W jaki sposób nie wolno przewozić dzieci?

Po nowelizacji ustawy Prawo o Ruchu Drogowym wprowadzono bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące zakazu:

• podróżowania dziecka na przednim siedzeniu w foteliku zamontowanym tyłem do kierunku jazdy, jeśli samochód jest wyposażony w poduszkę powietrzną dla pasażera (chyba, że zostanie ona wyłączona);
• przewozu dzieci w wieku poniżej 3 lat w samochodzie niewyposażonym w pasy bezpieczeństwa - zgodnie w wcześniejszymi przepisami, jeżeli auto nie było fabrycznie wyposażone w pasy, rodzic lub opiekun dziecka nie miał obowiązku przewożenia go w foteliku.

• przewozu dziecka na przednim siedzeniu mającego mniej niż 150 cm wzrostu poza fotelikiem bezpieczeństwa lub innym urządzeniem.  

Czy można i czy warto ubezpieczyć fotelik samochodowy?

Choć kierowcy nie mają obowiązku ubezpieczenia fotelika samochodowego, niektórzy powinni zastanowić się nad takim rozwiązaniem. Dotyczy to szczególnie osób, które zdecydowały się na zakup drogiego urządzenia.  

Ubezpieczenie fotelika samochodowego może być uwzględnione w polisie autocasco (AC) i czasami nie wymaga nawet wniesienia dodatkowej opłaty. Nie jest to jednak reguła. Niektórzy ubezpieczyciele traktują fotelik samochodowy jako element wyposażenia dodatkowego. W takim przypadku ubezpieczenie fotelika wiąże się ze zgłoszeniem urządzenia przy zakupie polisy oraz uregulowaniem dodatkowej opłaty.

Tego rodzaju ochrona obejmuje zazwyczaj uszkodzenie lub zniszczenie fotelika w wyniku wypadku oraz kradzież takiego urządzenia z samochodu oraz łącznie z nim.

Więcej na temat ubezpieczenia fotelika samochodowego przeczytasz w artykule Ubezpieczenie fotelika samochodowego