Autostrady w Polsce - budujemy powoli i drogo

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad w podsumowaniu roku 2020 informuje, że wykonano więcej założeń, niż zakładano w planie rocznym.

Trzeba tutaj przypomnieć, że na 2020 rok planowano udostępnienie do ruchu 116,8 km dróg - podzielonych na 12 zadań, a mimo olbrzymich trudności związanych z ogarniającą cały świat epidemią koronawirusa udało się zrealizować niemal 140 km inwestycji drogowych.

Wypada jednak podkreślić, że stan sieci autostrad w Polsce i zaprezentowany wynik niekoniecznie napawają optymizmem, zwłaszcza gdy spróbujemy się porównać z innymi krajami Europy.

Dlaczego w latach 2015-2020 oddano 156 km autostrad?

Obecnie kierowcy zgodnie z danymi Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad na terenie naszego kraju mają do dyspozycji 1712 km autostrad, które wpisują sie w większą liczbę 4269 km dróg szybkiego ruchu.

Naszą uwagę powinien zwrócić fakt, że w latach 2015-2020 zbudowano jedynie 156 km autostrad. Dociekliwi zauważą również, że według danych przedstawionych w artykułach opublikowanych przez GDDKiA w latach 2015, 2017, 2018 nie oddano to użytku ani jednego kilometra autostrad.

Zgodnie z infomacjami GDDKiA jedynie 14,6 km autostrad oddano do użytku w zeszłym roku.

W obecnym roku 2021 GDDKiA planuje udostępnić kierowcom 39,6 km autostrad (z czego 15,9 to kapitalny remont odcinka oddanego do użytku w 1989).

Rzetelność w ocenie informacji każe jednak przyznać, że sieć autostradowa w Polsce znajduje się na finiszu, a z planowanej długości 2100 km do użytku oddanych zostało już 1712 km.

Jak wypadamy na tle innych krajów Europy jeśli chodzi o długość autostrad?

Niewielka liczba oddanych do użytku autostrad może być związana z faktem, że planowana ich sieć znajduje się w Polsce na ukończeniu.

Musimy jednak pamiętać, że biorąc pod uwagę terytorium i liczbę ludności, to nasz kraj wciąż nie znajduje się w europejskiej czołówce. Nawet w niewielkiej Holandii sieć autostrad jest dłuższa o ponad 1000 km, a podobne obszarowo Włochy pomimo trudności terenowych (góry) wyprzedzają nas prawie dwukrotnie.

Należy jednak wziąć pod uwagę, że autostrady w krajach zachodnich, budowane były w latach znacznie mniejszej dbałości o środowisko naturalne i związanych z tym niższych kosztów. Koszty ponoszone w trosce o zachowanie możliwie w najlepszym stanie naturalnego otoczenia autostrady (przejścia dla zwierząt, siatki ochraniające, zielone wiadukty) mają niebagatelny udział w ostatecznym koszcie inwestycji. 

Jaka jest gęstość naszej sieci autostradowej?

W Polsce na 1km2 terytorium naszego kraju przypada jedynie 0,005 km autostrady, zaś w podobnych obszarowo Włoszech ten wskaźnik jest dwukrotnie wyższy i wynosi 0,010km/km2!

Duża zagęszczenie sieci autostradowej, nie jest jednak domeną tylko krajów spoza dawnego bloku wschodniego, bardziej rozbudowaną niż Polska sieć autostrad posiadają również Czesi (0,016km/km2) oraz Węgrzy (0,014km/km2). Nie możemy więc tłumaczyć nieskiego zagęszczenia naszych autostrad wyłącznie zacofaniem technologicznym wynikającym z historycznych zaszłości, co pokazują nam doskonale nasi południowi sąsiedzi.

Polsce wciąż daleko też do Francji (0,018km/km2) czy Niemiec (0,036km/km2). Natomiast taka gęstość sieci autostrad jak u Holendrów (0,066km/km2) czy Luksemburczyków (0,057km/km2) wydaje się być poza naszym zasięgiem.

Właściwie utrzymana i odpowiednio gęsta sieć autostrad ma wpływ nie tylko na szybkość i płynność ruchu samochodowego, ale także na poprawę bezpieczeństwa kierowców i pasażerów. Jest to również istotna informacja brana pod uwagę przez towarzystwa ubezpieczeniowe, podczas oceny ryzyka ubezpieczenia samochodu. Dobra jakość dróg przekłada się bowiem na mniejsze ryzyko potencjalnego wypadku i konieczność wypłaty odszkodowania przez ubezpieczyciela

Bartosz Benduch

Specjalista ds. ubezpieczeń komunikacyjnych

Dlaczego rośnie średni koszt kilometra autostrady?

Uwagę zwracają również duże wahania w kosztach budowy autostrad w ostatnich latach, przy uwzględnieniu wszystkich kosztów. Uśredniony koszt budowy kilometra autostrady przestawiony przez GDDKiA na rok 2020 wyniósł 47,8 mln zł i stanowił 134,3% średnich kosztów budowy dla roku 2019, zaś w roku 2018 koszt budowy kilometra autostrady wyniósł 42,4 mln.

Oczywiście w wyliczeniach koniecznie należy uwzględnić, że na ostateczną cenę kilometra autostrady ma wpływ szereg czynników, a w kolejnych latach buduje się drogi w różnym terenie (teren zurbanizowany wymaga większych nakładów na odszkodowania),o nieporównywalnym stopniu trudności i z różną liczbą węzłów komunikacyjnych.

Czy to prawda, że koszt budowy kilometra drogi ekspresowej jest o 12 mln zł wyższy niż kilometra autostrady?

Warto mieć również na uwadze, że w komunikacie GDDKiA określa się średnie ceny budowy kilometra autostrady i drogi ekspresowej jako „porównywalne”.

Natomiast całkowity koszt realizacji kilometra drogi ekspresowej w 2020 roku był o 12 mln zł wyższy niż kilometra autostrady (trzeba tu także zauważyć, że dróg ekspresowych wybudowaliśmy w roku 2020 znacznie więcej niż autostrad).

Koszt średni dla kilometra drogi ekspresowej w 2018 roku wynosił 47,3 mln zł i w  2019 roku wzrósł do 59,9 mln zł, a w 2020 roku spadł średnio o 100 tys. złotych i wyniósł 59,8 mln.

Sieć autostradowa w Polsce jest stale rozbudowywana, ale wciąż daleko nam do europejskich liderów. Średni koszt budowy kilometra autostrady rośnie, rosną również wymagania środowiskowe. Należy jednak zaznaczyć, że inwestycje autostradowe w naszym kraju znajdują się na finiszu, a z zakładanej długości 2100 km do użytku oddanych zostało 1712 km. Pytanie, czy to wystarczająca liczba kilometrów autostrad?